Gdy pracodawca zmusza do pracy w dni wolne

11 maja 2015 (artykuł sprzed 9 lat)

Opinie (86)

Najnowszy artykuł na ten temat Szkolenie po nocnej zmianie. Czy to legalne?

Odmowa pracownika stawienia się w pracy w dzień wolny jest często błędnie traktowana jako odmowa wykonania obowiązku służbowego.

Pracodawca ma prawo nakazać pracownikowi stawienie się w pracy w dniu wolnym w przypadku konieczności prowadzenia akcji ratowniczej w celu ochrony zdrowia ludzkiego, ochrony mienia lub środowiska, usunięcia awarii lub szczególnych potrzeb pracodawcy. Takiemu pracownikowi przysługuje w zamian inny dzień wolny od pracy, a za pracę w nadgodzinach dodatek 50 proc. do wynagrodzenia.

Czy pracodawca może mnie zmusić do pracy w sobotę (nadgodziny) lub bez porozumienia ze mną zamienić ten dzień na dzień wolny w tygodniu - pyta nasz czytelnik.

Na pytania odpowiada Agata Mikucka, ekspert ds. prawa pracy z Kancelarii Kawczyński i Kieszkowski Adwokaci i Radcowie Prawni.

Na wstępie należy wskazać, że przepisy prawa pracy przewidują zasadę przeciętnie pięciodniowego tygodnia pracy, która to zasada polega na tym, że pracodawca tak musi zorganizować pracę pracownikowi, aby zagwarantować mu na każdy tydzień przeciętnie jeden dodatkowy dzień pracy. W podsumowaniu każdego okresu rozliczeniowego (najczęściej jest to miesiąc) średnia czasu pracy w tygodniu musi być pięciodniowa. Przykładowo jeśli pracownik w jednym tygodniu świadczy pracę przez 6 dni w tygodniu, w innym tygodniu w tym samym okresie rozliczeniowym pracownik musi przepracować 4 dni. Bardzo często jednak pracodawcy decydują się na wprowadzenie harmonogramu pracy od poniedziałku do piątku ustalając jednocześnie dla części swoich pracowników (z reguły większości pracowników), że sobota będzie dla nich dniem wolnym od pracy.

Czy pracodawca zmusza cię do pracy w godzinach nadliczbowych?

tak, często muszę pracować więcej, niż przewiduje to prawo pracy czasem tak, ale odbieram później te godziny tylko w podbramkowych sytuacjach nie, nigdy się nie zdarzyło

Uznając na potrzeby niniejszej odpowiedzi, że sobota jest dniem wolnym od pracy wynikającym z rozkładu czasu pracy wprowadzonego przez pracodawcę w zakładzie pracy czytelnika, na pytanie czy pracodawca może w takim przypadku zmusić go do pracy w sobotę, odpowiedź brzmi, że wyjątkowo tak. Tak samo jak w przypadku nadgodzin, pracodawca może nakazać pracownikowi stawienie się do pracy w dniu wolnym od pracy tylko w przypadku:

1) konieczności prowadzenia akcji ratowniczej w celu ochrony życia lub zdrowia ludzkiego, ochrony mienia lub środowiska albo usunięcia awarii,

2) szczególnych potrzeb pracodawcy, przy czym ogólnikowość tego sformułowania pozwala na nadużywanie tego uprawnienia przez pracodawców, bowiem to pracodawcy decydują, czy w danych okolicznościach ma miejsce sytuacja wyjątkowa (odbiegająca od normy) uprawniająca ich do zlecania pracownikom pracy w godzinach nadliczbowych czy w dniu wolnym od pracy. Polecenie nie może być jednak sprzeczne ani z przepisami prawa, czyli musi zaistnieć przypadek szczególny, nagły i niecodzienny, ani z przyjętymi normami społecznymi (ciężka sytuacja rodzinna pracownika, zły stan zdrowia).

Należy pamiętać, że wymienione kwestie dotyczące zarówno potrzeb pracodawcy jak i sytuacji osobistej pracownika są kwestiami wyłącznie ocennymi i z praktyki wynika, że w znakomitej większości przypadków odmowa pracownika stawienia się w pracy w sobotę jest traktowana przez pracodawców jako odmowa wykonania polecenia służbowego, czyli naruszenie obowiązku pracowniczego - co nie powinno być tolerowane.

Rozwijając powyższe, pracodawca nie może z góry zaplanować, że pracownik będzie musiał wykonywać pracę w godzinach nadliczbowych lub też w sobotę, gdyż konieczność taka musi wynikać z nagłej i szczególnej potrzeby, a nie uprzednio sporządzonego harmonogramu czasu pracy.

Pracownikowi, który ze względu na szczególne potrzeby pracodawcy wykonywał pracę w sobotę, przysługuje w zamian inny dzień wolny od pracy udzielony do końca okresu rozliczeniowego, w terminie z nim uzgodnionym. W związku z powyższym, wykonywanie przez pracowników pracy w sobotę, która jest dla nich dniem wolnym tworzy po stronie pracodawcy następujące obowiązki:
1) konieczność wypłaty pracownikowi zwykłego wynagrodzenia za taką pracę oraz - jeśli pracownik przepracował tego dnia nadgodziny (czyli co do zasady praca wykonywana powyżej 8 godzin) - to również dodatku za pracę w godzinach nadliczbowych w wysokości 50 proc. wynagrodzenia (w wyroku Sądu Najwyższego z dnia 29.1.2008 r., sygn. I PK 196/07 Sąd uznał, że "praca w sobotę stanowiącą dzień wolny od pracy wynikający z pięciodniowego tygodnia pracy, świadczona w godzinach nadliczbowych, uprawnia do dodatku w wysokości 50 proc. wynagrodzenia"),
2) udzielenie pracownikowi dnia wolnego do końca okresu rozliczeniowego.

Nieudzielenie dnia wolnego jest, co do zasady, wykroczeniem zagrożonym karą grzywny (art. 281 KP). Wykroczenia nie będzie, jeśli pracodawca podjął starania, aby dnia wolnego udzielić, ale z przyczyn od niego niezależnych (pracownik zachorował, jest na urlopie, nie można się z nim porozumieć) udzielenie dnia wolnego nie nastąpiło. Nie będzie wykroczenia również wtedy, gdy nieudzielenie dnia wolnego od pracy jest spowodowane stanem wyższej konieczności - np. pracodawca musi zapewnić ciągłość produkcji. W takim przypadku pracownikowi przysługiwać będzie prawo do zwykłego wynagrodzenia plus (w zamian za dzień wolny, którego pracownik nie odbiera) dodatek w wysokości 100 proc. (za pracę w pierwszych 8 godzinach). Ponadto, praca przekraczająca 8. godzinę pracy będzie opłacana tak jak nadgodzina - czyli pracownik otrzyma w takim przypadku kolejny dodatek w wysokości 50 proc. - czyli za nadgodzinę pracy w sobotę pracownik otrzyma zwykłe wynagrodzenie plus dodatek w łącznej wysokości 150 proc. Sytuacje, w których pracownik otrzymuje dodatek zamiast dnia wolnego nie powinny jednak stanowić normy, a być raczej wyjątkiem. Na powyższe nie wpływa fakt przyzwolenia pracowników na takie działania pracodawcy.

Udzielenie dnia wolnego do końca okresu rozliczeniowego musi natomiast nastąpić w uzgodnieniu z pracownikiem. Pracodawca nie może narzucać pracownikowi swojej propozycji. Niedojście do porozumienia oznacza, że dzień wolny nie może być pracownikowi przymusowo udzielony. Obowiązkiem pracodawcy jest jedynie dołożenie starań, aby taki dzień został pracownikowi udzielony. Dzień wolny należy się z kolei pracownikowi niezależnie od liczby godzin przepracowanych w sobotę (również wtedy, gdy pracownik przepracował w sobotę 1 godzinę).

Porady prawnika

Masz wątpliwości dotyczące działań firmy, która cię zatrudnia? Nie wiesz jak postąpić w sporze z pracodawcą, jakie możliwości pozostawia ci prawo pracy? A może po prostu jest temat, który cię nurtuje i chcesz poznać zastosowanie bieżących przepisów? Prześlij swoje pytania mailem: serwispraca@trojmiasto.pl. Na pytania czytelników odpowiadać będą radcy z trójmiejskich kancelarii. Odpowiedzi na wybrane pytania publikowane będą w Serwisie Praca portalu Trojmiasto.pl

Zdjęcia: Gdy pracodawca zmusza do pracy w dni wolne

Miejsca

Kawczyński i Kieszkowski Gdańsk, Władysława Pniewskiego 7/2A
5.8 Kancelarie adwokackie i radcowskie

Opinie (86) 5 zablokowanych

Sortowanie
- Od najstarszych
- Od najnowszych

Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2015-12-23 10:34

Proszę o poradę - pracownik pracuje w tygodniu po 8 godzin i przychodzi w sobotę do pracy na 8 godzin - czy za pracę w wolną sobotę należy się dodatek 100% czy 50% skoro nie doszło do przekroczenia tygodniowej normy ?

8 lat
- 0 0
Twoja opinia

Zmień treść

Proszę o poradę - pracownik pracuje w tygodniu po 8 godzin i przychodzi w sobotę do pracy na 8 godzin - czy za pracę w wolną sobotę należy się dodatek 100% czy 50% skoro nie doszło do przekroczenia tygodniowej normy ?
Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2016-01-13 07:49

dla tego kraju to już nie ma ratunku

cały ten kraj to jedna banda nieudaczników i złodziej a prawo to piszą dla silnych

ja
8 lat
- 4 0
Twoja opinia

Zmień treść

cały ten kraj to jedna banda nieudaczników i złodziej a prawo to piszą dla silnych
Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2016-03-14 20:48

Niewolnik21w.

Co jeśli grafik został ustalony na 12 dni bez wolnego,również w Niedziele,50g./tyg.Mam umowę o pracę na pół etatu.Nie życzę sobie dużo zarabiać,coś mogę zrobić ?.

8 lat
- 2 0
Twoja opinia

Zmień treść

Co jeśli grafik został ustalony na 12 dni bez wolnego,również w Niedziele,50g./tyg.Mam umowę o pracę na pół etatu.Nie życzę sobie dużo zarabiać,coś mogę zrobić ?.
Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2016-04-29 22:19

więcej kontroli

Ja pracowałam w sklepie gdzie wymuszają aby przychodzić do pracy na 15 h bo oni muszą nad jezioro pojechać w tym niedziela 12 h... I dwa dni wolne w miesiącu..oczywiście niedziela ;-) mam nadzieję że to długo nie potrwa...

system
8 lat
- 2 0
Twoja opinia

Zmień treść

Ja pracowałam w sklepie gdzie wymuszają aby przychodzić do pracy na 15 h bo oni muszą nad jezioro pojechać w tym niedziela 12 h... I dwa dni wolne w miesiącu..oczywiście niedziela ;-) mam nadzieję że to długo nie potrwa...
Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2016-05-11 17:41

Chcialbym sie dowiedziec w tym tygodniu przepracowalem 48 godzin tj 2 dni po 12 godzin i 3 dni po 8, pracodawca kaze mi przyjsc jeszcze na 8 godzin w sobote ma prawo?

Kamil
7 lat
- 1 1
Twoja opinia

Zmień treść

Chcialbym sie dowiedziec w tym tygodniu przepracowalem 48 godzin tj 2 dni po 12 godzin i 3 dni po 8, pracodawca kaze mi przyjsc jeszcze na 8 godzin w sobote ma prawo?
Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2016-08-11 10:46

okradanie pracownikow z wynagrodzenia przez pracodawcow w polsce

Nasi polscy pracodawcy stosuja jedna zasade za aprobata rzadzacych ---,,duzo i szybko'''tzn duzo zarobic w bardzo krotkim czasie ;oczywiscie kosztem wynagrodzenia pracownikow -pomagaja w tym ludzie wladzy ,ktorzy tworza takie prawo,ktore umozliwia skuteczne okradanie pracownikow a organy powolane do ochrony praw pracowniczych typu pip mozna obecnie rozwiazac z korzyscia dla panstwa ,gdyz nie wykonuja swoich zadan i finansowanie np; pip-u to wyrzucanie pieniedzy w bloto przez panstwo ---cywilizacja europejska konczy sie na odrze --rzadzacy nie moga zrozumiec jednej prawdy nie wszyscy musza byc bogaci ,mam mniej pieniedzy bo mniej pracuje ale nie moze byc tak ze pracuje na 1,5 etatu -przepracowuje 240-260 godzin i zarabiam 1700-1750 zl,to jest barbarzynstwo !Ale u nas jeszcze dlugo bedzie

STEW
7 lat
- 2 0
Twoja opinia

Zmień treść

Nasi polscy pracodawcy stosuja jedna zasade za aprobata rzadzacych ---,,duzo i szybko'''tzn duzo zarobic w bardzo krotkim czasie ;oczywiscie kosztem wynagrodzenia pracownikow -pomagaja w tym ludzie wladzy ,ktorzy tworza takie prawo,ktore umozliwia skuteczne okradanie pracownikow a organy powolane do ochrony praw pracowniczych typu pip mozna obecnie rozwiazac z korzyscia dla panstwa ,gdyz nie wykonuja swoich zadan i finansowanie np; pip-u to wyrzucanie pieniedzy w bloto przez panstwo ---cywilizacja europejska konczy sie na odrze --rzadzacy nie moga zrozumiec jednej prawdy nie wszyscy musza byc bogaci ,mam mniej pieniedzy bo mniej pracuje ale nie moze byc tak ze pracuje na 1,5 etatu -przepracowuje 240-260 godzin i zarabiam 1700-1750 zl,to jest barbarzynstwo !Ale u nas jeszcze dlugo bedzie
Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2016-12-20 18:15

Nie mam płacone za soboty.

Muszę robić za darmo w soboty i niedziele. Inaczej grożą że mnie zwolnią. Moja szefowa twierdzi iż płaci mi najniższa krajową 1355.37 i muszę być na każde jej zachcianki. Bo ona mi płaci za cały miesiąc i według jej głupiego rozumowania powinnam robić od rana do nocy cały miesiąc. To chore. Dodam że to Ruska

Ania
7 lat
- 0 1
Twoja opinia

Zmień treść

Muszę robić za darmo w soboty i niedziele. Inaczej grożą że mnie zwolnią. Moja szefowa twierdzi iż płaci mi najniższa krajową 1355.37 i muszę być na każde jej zachcianki. Bo ona mi płaci za cały miesiąc i według jej głupiego rozumowania powinnam robić od rana do nocy cały miesiąc. To chore. Dodam że to Ruska
Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2017-01-19 00:12

Masz racje .Pracujac w niedziele szesnascie godz pracodawca bez mojej zgody zabiera mi 8 godz na liste obecnosci ,a pozostale 8 placi grosze na reke

Jodla
7 lat
- 1 0
Twoja opinia

Zmień treść

Masz racje .Pracujac w niedziele szesnascie godz pracodawca bez mojej zgody zabiera mi 8 godz na liste obecnosci ,a pozostale 8 placi grosze na reke
Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2017-01-26 16:13

praca w weekend

co zrobic gdy pracodawca chce bym dokonczyl cos w weekend? pracuje na etacie i mam to zrobic w domu

7 lat
- 0 0
Twoja opinia

Zmień treść

co zrobic gdy pracodawca chce bym dokonczyl cos w weekend? pracuje na etacie i mam to zrobic w domu
Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2017-03-23 13:23

jarek

Nie można tego napisać jakoś prosto bo nic nie rozumiem. Czyli
Jeśli przepracuje wolną sobotę i nie dostanę dnia wolnego to należy mi się pensja za dwa dni ? Czyli krótko mówiąc godziny liczone w sobote to 100% jeśli ich nie wykorzystałem albo płatny dzień wolny normalnie jakbym był w pracy ?

jarek
7 lat
- 0 0
Twoja opinia

Zmień treść

Nie można tego napisać jakoś prosto bo nic nie rozumiem. Czyli Jeśli przepracuje wolną sobotę i nie dostanę dnia wolnego to należy mi się pensja za dwa dni ? Czyli krótko mówiąc godziny liczone w sobote to 100% jeśli ich nie wykorzystałem albo płatny dzień wolny normalnie jakbym był w pracy ?
Regulamin dodawania opinii