Wszystko co, gdzie i kiedy robimy w pracy, powinno być określone w umowie o pracę. Czy szef ma prawo zlecić nam pracę inną i w innym miejscu, niż wskazuje na to umowa?
często wykonuję zadania, które nie są związane z moim stanowiskiem
63%
tak, ale tylko w sytuacjach, gdy nie było innego wyjścia
21%
nie, chociaż były takie próby
8%
nie, nikt nawet mi tego nie proponował
8%
Przykład: serwisant sprzętu elektronicznego zostaje przez pracodawcę wysłany do naprawy gniazdek elektrycznych w pomieszczeniach biurowych, pomimo że w firmie jest osoba odpowiedzialna za naprawy usterek w budynku firmy.
- Czy pracownik ma prawo odmówić wykonania takiego zadania, jeśli nie wynika ono z jego obowiązków, jeśli na ten moment nie ma pracy na jego stanowisku pracy? - pyta pan Patryk.
Na wątpliwości naszego czytelnika odpowiadają eksperci z
Kancelarii Radcy Prawnego Fortuna.Niewątpliwie
przez nawiązanie stosunku pracy pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy, pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę (art. 22 § 1 ustawy z dnia 22 czerwca 1974 r. Kodeks pracy).
Rodzaj wykonywanej pracy, zakres obowiązków pracownika oraz miejsce wykonywania pracy powinna określać umowa o pracę. Najlepiej, kiedy rodzaj pracy jest sformułowany w umowie w sposób, z którego wynika zakres powinności pracownika, jednakże w praktyce najczęściej wyznaczany jest on poprzez określenie zawodu, funkcji lub stanowiska.
Im bardziej ogólne postanowienia umowy, wyznaczające zakres obowiązków pracownika, tym większa swoboda po stronie pracodawcy, jeśli chodzi o ich ewentualne modyfikacje. Zasadą jest wykonywanie przez pracownika pracy objętej umową, jednakże
w szczególnych, przewidzianych prawem sytuacjach, pracodawca ma prawo skierować pracownika do wykonywania innych obowiązków, niż umowne. I tak, pracodawca może powierzyć pracownikowi inną pracę na okres nieprzekraczający trzech miesięcy w roku kalendarzowym, jeżeli nie powoduje to obniżenia wynagrodzenia i odpowiada kwalifikacjom pracownika (art. 42 § 4 k.p.), a ponadto - jest uzasadnione potrzebami pracodawcy. Przesłanki te muszą być spełnione łącznie, co oznacza, że pracodawca nie ma dowolności w przesuwaniu poszczególnych osób pomiędzy stanowiskami pracy, a każdorazowo winien się on legitymować uzasadnioną potrzebą zakładu pracy.
To, że pracodawca zatrudnia już osoby odpowiedzialne za wykonywanie pewnych działań, nie stoi na przeszkodzie, by do tych działań oddelegować innego pracownika, jeżeli tylko ta decyzja jest uzasadniona.
Natomiast dowolne,
nieuzasadnione lub mające na celu szykanę kierowanie pracowników do wykonywania nieumówionej pracy, nie znajduje oparcia w przepisach prawa i nie podlega ochronie, stąd też pracownik może odmówić wykonania polecenia pracodawcy. Pracownik powinien być jednak ostrożny, albowiem zasadniczo obowiązkiem pracownika jest stosowanie się do poleceń pracodawcy (art. 100 ust. 1 k.p.), uchylenie się zatem od wykonania tego obowiązku może skłonić pracodawcę do rozwiązania z nim umowy o pracę. Wówczas to sąd zdecyduje, czy pracownik miał prawo odmówić wykonania pracy.
Pracodawca musi jednak zadbać, by
praca była dostosowana do kwalifikacji zawodowych pracownika. Chodzi o pracę, która - z jednej strony nie jest pracą rażąco niestosowną do wykształcenia pracownika, a z drugiej - nie przekracza uprawnień i zdolności pracownika. Należy mieć tutaj w szczególności na uwadze treść art. 2373 § 1 k.p., który jednoznacznie przesądza, iż
pracodawca nie może dopuścić pracownika do pracy, do której wykonywania nie posiada on wymaganych kwalifikacji lub potrzebnych umiejętności, a także dostatecznej znajomości przepisów oraz zasad bezpieczeństwa i higieny pracy.W tej sytuacji, gdy do wykonywania powierzonych w trybie art. 42 § 4 k.p. czynności na podstawie obowiązujących przepisów prawa niezbędne są szczególne uprawnienia, wykształcenie czy doświadczenie, a dany pracownik ich nie posiada - nie sposób uznać decyzji pracodawcy za legalną. Wówczas pracownik jest wręcz zobowiązany do odmowy wykonania polecenia służbowego, albowiem wiążą go jedynie dyspozycje pracodawcy zgodne z przepisami prawa (art. 100 ust. 1 k.p.), a odmowa ta nie może być przesłanką do rozwiązania z pracownikiem umowy o pracę. Nawet bowiem wyraźnie uzasadnione potrzeby pracodawcy nie mogą mieć pierwszeństwa przed obowiązującymi normami prawnymi.
Innym przykładem dopuszczalności powierzenia pracownikowi wykonywania innej pracy, niż pierwotnie umówiona, jest tzw. przestój (art. 81 k.p.), a więc sytuacja, gdy pracownik jest gotowy do wykonywania pracy, lecz doznaje przy tym przeszkód, które z przyczyn obiektywnych uniemożliwiają wykonywanie umówionych obowiązków (np. awaria systemu komputerowego na stanowisku pracy, na którym bez tego systemu praca nie może być wykonywana). Przesłanką powierzenia innych niż umówione czynności w tym trybie jest w zasadzie jedynie faktyczne stwierdzenie przestoju, jednakże nie sposób uznać, że kwalifikacje pracownika w kontekście uprawnień niezbędnych do wykonywania innej pracy nie mają tutaj żadnego znaczenia. Wręcz przeciwnie - omówiony powyżej
art. 237 § 1 k.p. ma w tej sytuacji również zastosowanie, a zatem
nieposiadanie przez pracownika stosownych uprawnień - bezwzględnie wyłącza możliwość skierowania go do pracy wymagającej takich kwalifikacji. Na marginesie zaznaczam, że naruszenie
art. 237 § 1 k.p. przez pracodawcę stanowi wykroczenie przeciwko prawom pracownika (art. 283 § 1 k.p.) i może nawet w wyjątkowych sytuacjach uzasadniać rozwiązanie przez pracownika umowy o pracę bez wypowiedzenia (art. 55 k.p.). Z drugiej strony -
odmowa wykonania przez pracownika polecenia pracodawcy sprzecznego z prawem, nie będzie mogła być postrzegana jako naruszenie obowiązków służbowych, uzasadniające rozwiązanie z nim stosunku pracy.Masz wątpliwości, czy Twój pracodawca postępuje zgodnie z Kodeksem Pracy? Potrzebujesz porady profesjonalistów, zajmujących się budowaniem kariery zawodowej?
Na twoje pytania, związane z doradztwem personalnym lub prawem pracy, z przyjemnością odpowiedzą nasi eksperci z firmy
ArchitekciKariery.pl oraz
Radcy Prawni.
Skorzystaj z naszego formularza!
opr. JW
Portal trojmiasto.pl nie ponosi odpowiedzialności za treść opinii. 
