Praca zmianowa może być obciążająca dla organizmu. Szczególnie jeśli często pracujemy w nocy. Czy istnieją jakieś uregulowania dotyczące ustalania grafiku dla pracowników pracujących zmianowo? Z takim pytaniem zwrócił się do nas czytelnik.
Porady prawne w serwisie Praca
Biorąc pod uwagę przedstawiony przez czytelnika stan faktyczny, można z dużym prawdopodobieństwem przyjąć, że wykonuje on
pracę zmianową w równoważnym systemie czasu pracy. Zgodnie z art. 146 Kodeksu pracy praca zmianowa dopuszczalna jest bez względu na stosowany system czasu pracy, a więc nie łączy się od razu z koniecznością wykonywania pracy w systemie równoważnym, zaś fakt ten jest istotny dla rozwiązania wątpliwości czytelnika. Doktryna prawa wskazuje, że praca zmianowa charakteryzuje się wymianą pracowników zatrudnionych na tych samych stanowiskach pracy według określonego harmonogramu.
System równoważnego czasu pracy charakteryzuje się możliwością przedłużenia dobowego czasu pracy do 12 godzin w okresie rozliczeniowym nieprzekraczającym co do zasady jednego miesiąca. Zarówno w przypadku wyżej przedstawionego systemu równoważnego, jak i podstawowego systemu czasu pracy
nie jest zakazane wprowadzanie liczby zmian nocnych w ilości większej niż liczby zmian dziennych, jednak pracodawca zobowiązany jest przestrzegać kilku obowiązków związanych z minimalnymi normami odpoczynku, które przewiduje Kodeks pracy.
Należy bowiem wskazać, iż pracodawca zobowiązany jest do zapewnienia pracownikowi odpowiednio długiego wypoczynku dobowego -
11 godzin po każdym dniu pracy i tygodniowego - 35 godzin w każdym tygodniu. Ponadto całkowita liczba godzin przepracowanych w miesiącu nie może przekraczać przyjętego wymiaru czasu pracy.
Istotne znaczenie przy ocenie, czy możliwe jest zlecanie czytelnikowi pracy w weekendy, będzie miał fakt, czy sobota jest dniem rozkładowo wolnym od pracy oraz czy pracownik wykonuje pracę dozwoloną w niedziele i święta.
tak, w weekendy odpoczywam
49%
tak, ale często wtedy dorabiam w inny sposób
5%
nie zawsze, to zależy od grafiku
35%
nie, zawsze w weekendy pracuję
11%
Po pierwsze, jeżeli sobota jest dniem pracy czytelnika wynikającym z ustalonego rozkładu pracy w przeciętnie pięciodniowym tygodniu pracy (np. czytelnik świadczy co tydzień pracę w soboty, ale w zamian ma wolne wszystkie poniedziałki), wtedy czytelnikowi nie będzie przysługiwała rekompensata w postaci dnia wolnego. Inaczej sytuacja będzie wyglądać, jeśli sobota będzie stanowiła dzień wolny wynikający z rozkładu czasu pracy w rozumieniu art. 1513 Kodeksu pracy - w takiej sytuacji pracownikowi przysługuje w zamian za pracę w sobotę dzień wolny udzielony do końca okresu rozliczeniowego, w terminie z nim uzgodnionym.
Po drugie, zgodnie z art. 15111 Kodeksu pracy, jeśli pracownik wykonuje pracę w niedziele i święta, to pracodawca jest zobowiązany zapewnić mu inny dzień wolny od pracy - w przypadku niedzieli musi być to dzień przypadający w ciągu 6 dni poprzedzających lub następujących po takiej niedzieli.
Należy także w szczególności zwrócić uwagę na normę art. 15112 Kodeksu pracy, zgodnie z którą pracodawca jest obowiązany zapewnić pracownikowi wolną niedzielę co najmniej raz na cztery tygodnie.
Ustawa nie nakłada jednak na pracodawcę obowiązku zapewnienia wolnego całego weekendu.
W kwestii zaś rozpoczęcia urlopu w sobotę, a pracy na nocną zmianę w piątek, należy zaznaczyć, że w przypadku pracy w wymiarze dobowym 12 godzin urlopu udziela się godzinowo, tj.
jest możliwa sytuacja, w której pracownik będzie część dnia przebywał w pracy, a część na urlopie, zgodnie bowiem z wyrokiem Sądu Najwyższego z dnia 4 listopada 2010 r. (sygn. akt II PK 116/10): "O początku urlopu decyduje rozkład czasu pracy pracownika. W konsekwencji znaczenie ma początek kolejnej doby pracowniczej, a nie ta sama doba kalendarzowa". Doba pracownicza to następne 24 godziny od momentu rozpoczęcia wykonywania pracy.
Wobec tego w sytuacji, gdy pracownik zaczyna pracę przykładowo o godz. 18 w piątek i kończy ją o godz. 6 w sobotę, to następna doba pracownicza rozpoczyna się o godz. 18 w sobotę. Wobec powyższego, jeśli pracownik pracuje w porze nocnej, jego doba zaczyna się wieczorem, a urlop udzielany jest od tej godziny do zakończenia zmiany następnego dnia. W ocenie opiniującego w przypadku, gdy pracownik wnioskuje o udzielenie urlopu na sobotę, a jego uprzednia doba pracownicza kończy się w sobotę, np. o godz. 6, to takie zachowanie pracodawcy nie narusza norm prawa pracy, bowiem urlop obejmuje wówczas dobę rozpoczynającą się w sobotę, a więc od godz. 18 do godz. 6:00 w niedzielę.
Portal trojmiasto.pl nie ponosi odpowiedzialności za treść opinii. 
