Prawa autorskie w zatrudnieniu

Katarzyna Ludwichowska

3 stycznia 2012 (artykuł sprzed 12 lat)

Opinie (26)

Najnowszy artykuł na ten temat Szkolenie po nocnej zmianie. Czy to legalne?

Przedmiotem prawa autorskiego jest każdy przejaw działalności twórczej o indywidualnym charakterze, ustalony w jakiejkolwiek postaci, niezależnie od wartości, przeznaczenia i sposobu wyrażenia (utwór).

Prawa autorskie w zatrudnieniu to zagadnienie istotne dla architektów, programistów, informatyków, designerów, rzemieślników oraz wielu innych grup zawodowych, których codzienna praca polega na twórczym myśleniu, wymagającym innowacyjności i pomysłowości. Jakie prawa do danego dzieła mają pracodawca i pracownik, który stworzył utwór w czasie wykonywania pracy w ramach zatrudnienia?

Przez prawa autorskie do utworu należy rozumieć tzw. autorskie prawa majątkowe oraz autorskie prawa osobiste.

Do autorskich praw majątkowych należą:

1.prawo do korzystania z utworu
2.prawo do rozporządzania utworem na wszystkich polach eksploatacji
3.prawo do wynagrodzenia za korzystanie z utworu

Do autorskich praw osobistych należą w szczególności:

1.prawo do autorstwa utworu
2.prawo do oznaczenia utworu swoim nazwiskiem lub pseudonimem, albo do udostępniania go anonimowo
3.nienaruszalność treści i formy utworu oraz jego rzetelnego wykorzystania
4.prawo do decydowania o pierwszym udostępnieniu utworu publiczności
5.nadzór nad sposobem korzystania z utworu.

Zgodnie z treścią art. 12 Prawa autorskiego jeżeli ustawa lub umowa o pracę nie stanowią inaczej, pracodawca, którego pracownik stworzył utwór w wyniku wykonywania obowiązków ze stosunku pracy, nabywa z chwilą przyjęcia utworu, majątkowe prawa autorskie w granicach wynikających z celu umowy o pracę i zgodnego zamiaru stron.

Z przedstawionych przepisów prawa wynikają następujące zasady: po pierwsze, pracodawca może być uprawniony tylko z tytułu autorskich praw majątkowych, ponieważ tylko one są zbywalne. Natomiast twórca utworu - pracownik, niezależnie od zakresu jego obowiązków pracowniczych, zawsze jest uprawniony z tytułu autorskich praw osobistych, które są niezbywalne.

Po drugie, jeżeli wykonywanie obowiązków ze stosunku pracy ma polegać na działalności twórczej pracownika, od woli stron zależy do kogo należeć będą autorskie prawa majątkowe. Nieokreślenie w umowie o pracę własności tych praw powoduje, że w granicach wynikających z umowy o pracę i zgodnego zamiaru stron autorskie prawa majątkowe do tych utworów nabywa pracodawca z chwilą ich przyjęcia.

Po trzecie, należy wskazać, iż pracodawca nabywa autorskie prawa majątkowe tylko do utworu o charakterze pracowniczym. Przez utwór o charakterze pracowniczym należy rozumieć utwór wykonany/stworzony na skutek realizacji przez pracownika jego obowiązków służbowych w ramach stosunku pracy. W umowie o pracę można określić obowiązki pracownika w odniesieniu do twórczości autorskiej danego pracownika. Jednak nie jest to konieczne, a w sytuacji braku takich regulacji w umowie o pracę charakter pracowniczy utworu będzie badany pod kątem obowiązków pracowniczych wynikających z celu umowy o pracę i zgodnego zamiaru stron, zwyczajów przyjętych w zakładzie pracy co do sposobu wydania poleceń pracownikom, regulaminów i innych wewnątrzzakładowych zasad. Nie jest wystarczającą podstawą do stwierdzenia "pracowniczego charakteru utworu" posłużenie się w procesie twórczym urządzeniami lub materiałami należącymi do zakładu pracy, przygotowywanie utworu w czasie pracy twórcy, sfinansowanie pracy twórczej przez zakład pracy, lub udział w procesie twórczym innych osób zatrudnionych w tym zakładzie, tolerowanie przez twórcę faktu eksploatowania bez porozumienia z nim, utworu przez zakład pracy.

Po czwarte, pracodawca nabywa autorskie prawa majątkowe do utworu o charakterze pracowniczym z chwilą przyjęcia utworu. Do przyjęcia utworu przez pracodawcę dochodzi poprzez złożenie stosownego oświadczenia akceptującego utwór, lub z upływem 6 miesięcy od daty dostarczenia utworu przez twórcę - pracownika, jeżeli pracodawca nie zgłosił w tym terminie zastrzeżeń co do tego utworu.

Kończąc, należy podkreślić, że co do zasady wynagrodzenie za pracę stanowi równocześnie także wynagrodzenie z tytułu przeniesienia autorskich praw majątkowych lub zezwolenie na korzystanie z utworu w zakresie objętym umową. W umowie o pracę oczywiście można przewidzieć dodatkowe wynagrodzenie z tytułu przeniesienia autorskich praw majątkowych.

Masz wątpliwości, czy Twój pracodawca postępuje zgodnie z Kodeksem Pracy? Na Twoje pytania związane z prawem pracy, z przyjemnością odpowiedzą nasi eksperci z kancelarii prawnych. Skorzystaj z naszego formularza!

Kancelaria Prawnicza Koprowski, Gąsior, Gierzyńska & Partnerzy s.c.

Katarzyna Ludwichowska

Opinie (26)

Sortowanie
- Od najstarszych
- Od najnowszych

Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2012-01-03 19:07

W umowie o pracę nie ma zakresu obowiązków, jest charakter zatrudnienia, stanowisko i pensja

Wszystko zależy od wykonywanego zawodu. Zatrudniony jako grafik komputerowy, pracujący w godzinach pracy i na sprzęcie firmowym jestem zwykłym wyrobnikiem. Poza tym nie czarujmy się, co wy możecie stworzyć oryginalnego przy kasie czy w ochronie??

g@llux
12 lat
- 0 0
Twoja opinia

Zmień treść

Wszystko zależy od wykonywanego zawodu. Zatrudniony jako grafik komputerowy, pracujący w godzinach pracy i na sprzęcie firmowym jestem zwykłym wyrobnikiem. Poza tym nie czarujmy się, co wy możecie stworzyć oryginalnego przy kasie czy w ochronie??
Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2012-01-04 07:32

JEŚLI NIE WIADOMO O CO CHODZI...

Wszystko jest kwestią ceny. Jeżeli kogoś zatrudniam (np. grafika) za kwotę X i się umawiam, że za to przenosi na mnie prawa autorskie za to, co wykonał, to w czym jest problem ?

Przecież można się umówić na kwotę X, która będzie to uwzględniać, albo na kwotę Y (z założenia mniejszą) plus bonusy za wykonane dzieła. Kwesita tylko jak się strony dogadają. Co komu bardziej pasuje: czy pewny X, czy kwota Y i być może znaczna górka z bonusów.

Jeżeli prowadząc biznes wiem, że na przykładowego grafika albo fotografa mogę wydać 3000 zł, to szukam takiego, na którego mnie stać. Przecież nikt nie przykłada lufy do głowy i każe pracować. Albo się z nim dogaduję, albo nie.

Krętacze są i po jednej i po drugiej stronie. Z jednej zatrudniamy sekretarkę, która nagle musi wykonać np. projekty zaproszeń, albo zdjęcia na imprezie firmowej, a z drugiej strony są "Artyści", którzy tylko czekają, aż któryś z pracodawców nie dopełni formalności, żeby go "pociągnąć".

Niestety z punktu widzenia prawa autorskiego każde zdjęcie, nawet to zrobione przez przypadek, jest dziełem. Każdy najdrobniejszy projekt graficzny (np. nekrolog) jest dziełem. I co? Nie może tego wykonać pracownik, który w tym czasie nie ma nic lepszego do roboty? Przecież płacę za ten czas i oczekuję, że będzie wykorzystany efektywnie.

Jeżeli specowi od marketingu płacę za to, że jest specem, to liczę, że wymyśli mi chwytliwy slogan reklamowy, albo ciekawy scenariusz filmu reklamowego. Za to mu płacę.

Ale oczywiście znajdą się cwaniaczki, co pomyślą: a może by tak jeszcze go oskubać? Przecież ma kasę...

Z drugiej strony nie mogę tego samego oczekiwać od handlowca i powiedzieć, że ma wymyślić scenariusz w ramach kasy.

Ale jeżeli taki określę zakres obowiązków, a jemu będzie to pasować (mówię również o finansach) to ja się pytam: w czym jest problem ?

Jak zawsze trzeba znaleźć złoty środek. Niestety jest to tak samo trudne jak stwierdzenie, czy coś jest dziełem, czy nie.

szef
12 lat
- 3 0
Twoja opinia

Zmień treść

Wszystko jest kwestią ceny. Jeżeli kogoś zatrudniam (np. grafika) za kwotę X i się umawiam, że za to przenosi na mnie prawa autorskie za to, co wykonał, to w czym jest problem ? Przecież można się umówić na kwotę X, która będzie to uwzględniać, albo na kwotę Y (z założenia mniejszą) plus bonusy za wykonane dzieła. Kwesita tylko jak się strony dogadają. Co komu bardziej pasuje: czy pewny X, czy kwota Y i być może znaczna górka z bonusów. Jeżeli prowadząc biznes wiem, że na przykładowego grafika albo fotografa mogę wydać 3000 zł, to szukam takiego, na którego mnie stać. Przecież nikt nie przykłada lufy do głowy i każe pracować. Albo się z nim dogaduję, albo nie. Krętacze są i po jednej i po drugiej stronie. Z jednej zatrudniamy sekretarkę, która nagle musi wykonać np. projekty zaproszeń, albo zdjęcia na imprezie firmowej, a z drugiej strony są "Artyści", którzy tylko czekają, aż któryś z pracodawców nie dopełni formalności, żeby go "pociągnąć". Niestety z punktu widzenia prawa autorskiego każde zdjęcie, nawet to zrobione przez przypadek, jest dziełem. Każdy najdrobniejszy projekt graficzny (np. nekrolog) jest dziełem. I co? Nie może tego wykonać pracownik, który w tym czasie nie ma nic lepszego do roboty? Przecież płacę za ten czas i oczekuję, że będzie wykorzystany efektywnie. Jeżeli specowi od marketingu płacę za to, że jest specem, to liczę, że wymyśli mi chwytliwy slogan reklamowy, albo ciekawy scenariusz filmu reklamowego. Za to mu płacę. Ale oczywiście znajdą się cwaniaczki, co pomyślą: a może by tak jeszcze go oskubać? Przecież ma kasę... Z drugiej strony nie mogę tego samego oczekiwać od handlowca i powiedzieć, że ma wymyślić scenariusz w ramach kasy. Ale jeżeli taki określę zakres obowiązków, a jemu będzie to pasować (mówię również o finansach) to ja się pytam: w czym jest problem ? Jak zawsze trzeba znaleźć złoty środek. Niestety jest to tak samo trudne jak stwierdzenie, czy coś jest dziełem, czy nie.
Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2012-01-05 10:33

Szkoda ze nie poruszono tematu 50% kosztow uzyskania przychodu przez pracownika

zatrudnionego na umowe o prace. Pracodawcy bardzo chetnie przejmuja prawa autorskie ale naliczanie pracownikowi podatkow zgodnie z przepisami o zwiekszonych kosztach uzyskania przychodu to juz droga przez meke....
Ciekawe czy mozna by bylo zakwestionowac prawa pracodawcy do utworu jesli ten odmowil poswiadczenia ze pracownik wykonywal prace tworcza (co jest potrzebne do uznania zwiekszonych kosztow przez US)

.
12 lat
- 0 0
Twoja opinia

Zmień treść

zatrudnionego na umowe o prace. Pracodawcy bardzo chetnie przejmuja prawa autorskie ale naliczanie pracownikowi podatkow zgodnie z przepisami o zwiekszonych kosztach uzyskania przychodu to juz droga przez meke.... Ciekawe czy mozna by bylo zakwestionowac prawa pracodawcy do utworu jesli ten odmowil poswiadczenia ze pracownik wykonywal prace tworcza (co jest potrzebne do uznania zwiekszonych kosztow przez US)
Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2018-07-27 00:03

Pytanie

Pracuje jako informatyk w firmie kilka lat, w pewnym momencie szef wymyslil sobie ze mam zrobic strone internetowa dla firmy. Co z prawami autorskimi, wynagrodzeniem za zrobienie strony i pozniej oczywistym jej prowadzeniem itd.? Jakies podpowiedzi jak to rozegrac?

@
5 lat
- 0 0
Twoja opinia

Zmień treść

Pracuje jako informatyk w firmie kilka lat, w pewnym momencie szef wymyslil sobie ze mam zrobic strone internetowa dla firmy. Co z prawami autorskimi, wynagrodzeniem za zrobienie strony i pozniej oczywistym jej prowadzeniem itd.? Jakies podpowiedzi jak to rozegrac?
Regulamin dodawania opinii