Pomniejszenie przez pracodawcę wynagrodzenia pracownika jest dopuszczalne tylko w przypadkach określonych ustawowo. Należności z tytułu świadczeń alimentacyjnych mogą być przedmiotem potrącenia z pensji. Czy świadczenia te mogą być potrącane z pensji, która nie przekracza średniej krajowej?
-
Chciałbym zacząć pracę, niestety mieszkam w małym mieście i standard to tutaj najniższa krajowa, czyli netto jakieś 1000 zł. Mam przysądzone alimenty w wysokości 400 zł, których nie płacę już od paru lat, bo zwyczajnie mnie nie stać. Sprawa jest oczywiście u komornika. Czy jeśli będę zarabiał 1 tys. zł, to komornik zabierze mi 60 proc.? Dodam że mieszkam sam i w zasadzie te 1 tys. zł to wystarczyłoby tylko na opłaty i skromne wyżywienie, a już nie wyobrażam sobie z czego musiałbym zrezygnować po odjęciu od mojej pensji tych 400 zł - pisze nasz czytelnik, pan Dawid.
Na wątpliwości naszego czytelnika odpowiadają eksperci z
Kancelarii Radcy Prawnego Fortuna.Kwestię potrącenia oraz innych sposobów zmniejszania wynagrodzenia pracowników reguluje Kodeks pracy. Zgodnie z ogólną zasadą
pomniejszenie przez pracodawcę wynagrodzenia pracownika (potrącanie i odliczanie) jest dopuszczalne tylko w przypadkach określonych ustawowo, w szczególności w art. 87 Kodeksu pracy i nast. Zgodnie z orzeczeniem Sądu Najwyższego z 11.6.1980 r., zakład pracy może potrącać bez zgody pracownika tylko ściśle określone należności wymienione wyczerpująco w art. 87 § 1 Kodeksu pracy i nast.
Z wynagrodzenia za pracę podlegają potrąceniu sumy egzekwowane na mocy tytułów wykonawczych (art. 87 § 1 pkt 1-2 Kodeksu pracy). Tytułem wykonawczym jest w szczególności orzeczenie sądu (wyrok, postanowienie, nakaz zapłaty), zaopatrzone w klauzulę wykonalności stwierdzającą, że orzeczenie jest prawomocne i podlega wykonaniu.
W tym trybie nie mogą być potrącane grzywny oraz kary porządkowe orzeczone w postępowaniu karnym. Prawo potrącenia obejmuje w tym przypadku:
sumy egzekwowane na mocy tytułów wykonawczych na zaspokojenie świadczeń alimentacyjnych (art. 87 § 1 pkt 1 Kodeksu pracy) oraz
sumy egzekwowane na mocy tytułów wykonawczych na pokrycie należności innych niż świadczenia alimentacyjne (art. 87 § 1 pkt 2 Kodeksu pracy). Warto zaznaczyć, że przez świadczenia alimentacyjne rozumie się nie tylko świadczenia wynikające z obowiązku zaspokajania potrzeb rodziny, ale także z rent cywilnych spełniających funkcję alimentacyjną, zgodnie z art. 444 § 2 Kodeksu cywilnego oraz art. 903 Kodeksu cywilnego.
Należności z tytułu świadczeń alimentacyjnych mogą być przedmiotem potrącenia również wtedy, gdy nie jest prowadzone postępowanie egzekucyjne (art. 88 § 1 Kodeksu pracy). W takiej sytuacji pracodawca dokonuje potrącenia na wniosek wierzyciela (np. małżonka lub dziecka pracownika uprawnionego do alimentów) na podstawie przedłożonego przez niego tytułu wykonawczego (którym może być w szczególności wyrok sądowy zasądzający alimenty od pracownika na rzecz uprawnionego).
Możliwość potrącenia należności poza postępowaniem egzekucyjnym jest wyłączona, gdy świadczenia alimentacyjne mają być potrącane na rzecz kilku wierzycieli, a łączna suma, która może być potrącona, nie wystarcza na pełne pokrycie wszystkich należności alimentacyjnych oraz wynagrodzenie za pracę zostało zajęte w trybie egzekucji sądowej lub administracyjnej.
Zgodnie z art. 91 § 1 Kodeksu pracy, inne należności mogą być potrącane z wynagrodzenia pracownika tylko za jego zgodą wyrażoną na piśmie. Wyrażenie przez pracownika zgody na dokonywanie potrąceń z wynagrodzenia za pracę innych należności niż wymienione w art. 87 § 1 i 7 Kodeksu pracy
w formie innej aniżeli pisemna jest nieważne (art. 58 § 1 Kodeksu cywilnego w zw. z art. 91 i 300 Kodeksu pracy).
Art. 87 § 2 Kodeksu pracy ustala kolejność dokonywania potrąceń i pierwszeństwo przyznane zostało dla sum egzekwowanych na zaspokojenie świadczeń alimentacyjnych (również w przypadku kiedy potrącenie dokonywane jest bez postępowania egzekucyjnego na podstawie art. 88 Kodeksu pracy).
Kolejność potrąceń oznacza, że można dokonywać potrąceń o niższej kolejności tylko wtedy, gdy po pełnym zaspokojeniu potrąceń o wyższej kolejności pozostała jeszcze pewna kwota wynagrodzenia, z której potrącenie jest dopuszczalne.W każdym przypadku możliwość potrącenia obejmuje wyłącznie część wynagrodzenia pozostałą po odliczeniu składek na ubezpieczenia społeczne oraz zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych. Wynika z tego, że potrąceń należy dokonywać z wynagrodzenia w kwocie netto.
Potrąceń należności z wynagrodzenia pracownika w miesiącu, w którym są wypłacane składniki wynagrodzenia za okresy dłuższe niż jeden miesiąc, dokonuje się od łącznej kwoty wynagrodzenia uwzględniającej te składniki wynagrodzenia (art. 87 § 8 Kodeksu pracy).
W Kodeksie pracy wprowadzono dwie granice określające tę część wynagrodzenia pracownika, która musi mu być wypłacona po tych potrąceniach:
granicę procentową, rozumianą jako część wynagrodzenia tego pracownika oraz kwotę wolną od potrąceń. W razie potrącenia należności z tytułu świadczeń alimentacyjnych, objętych egzekucją -
potrącenie może nastąpić do wysokości 3/5 wynagrodzenia. Druga granica wiąże się z kwotą wolną od potrąceń. Wolna od potrąceń jest kwota wynagrodzenia za pracę w wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę, ustalanego na podstawie odrębnych przepisów, przysługującego pracownikom zatrudnionym w pełnym wymiarze czasu pracy, po odliczeniu składek na ubezpieczenia społeczne oraz zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych (wysokość wynagrodzenia netto) - przy potrącaniu sum egzekwowanych na mocy tytułów wykonawczych na pokrycie należności innych niż świadczenia alimentacyjne.
W związku z wyłączeniem z ostatniego zdania przyjąć należy, że granica wyznaczona jako kwota wolna od potrąceń nie ma odniesienia do należności z tytułu świadczeń alimentacyjnych i nawet z najniższych wynagrodzeń można potrącać 3/5 wynagrodzenia netto. Dlatego też należy uznać, iż w przypadku zatrudnienia Pana w oparciu o umowę o pracę, z pańskiego wynagrodzenia z tytułu należności alimentacyjnych potrącone zostanie 3/5 wynagrodzenia w kwocie netto.Jeżeli pracownik jest zatrudniony w niepełnym wymiarze czasu pracy, kwoty wolne od potrąceń ulegają zmniejszeniu proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy. W przypadku gdy pracownik jest zatrudniony u kilku pracodawców, kwoty wolne od potrąceń ustala się oddzielnie dla każdego z nich.
Pamiętać jednak należy, że powyżej przedstawione rozwiązania znajdują bezpośrednie zastosowanie jedynie jeżeli strony łączy stosunek pracy potwierdzony umową o pracę. Wynagrodzenie otrzymywane z tytułu umów cywilnoprawnych nie jest wynagrodzeniem w rozumieniu przepisów Kodeksu pracy. W związku z tym nie podlega ochronie jak wynagrodzenie za pracę.
Potrąceniu podlega cała kwota wypłacana z tytułu umowy zlecenia i innych umów cywilnoprawnych, jeżeli komornik nie postanowił inaczej. Jeżeli jednak umowa zlecenia jest jedynym źródłem dochodu zleceniobiorcy i jest to świadczenie powtarzające się, wówczas potrąceniu podlegają kwoty w wysokości wskazanej w Kodeksie pracy.
Pracodawca jednakże w przedstawionej sytuacji, gdy strony łączy umowa cywilnoprawna, powinien zwrócić szczególną uwagę na otrzymane postanowienie o zajęciu komorniczym. Jeśli bowiem postanowienie dotyczy "zajęcia wynagrodzenia za pracę", pracodawca powinien niezwłocznie poinformować organ egzekucyjny, iż nie jest Pan pracownikiem a np. zleceniobiorcą. Wówczas organ egzekucyjny zobowiązany będzie do wydania postanowienia o zajęciu wierzytelności i dopiero na takiej podstawie pracodawca będzie miał prawo dokonywania potrąceń.
Co do zasady, zajęcie wierzytelności umożliwia potrącanie pełnej kwoty (100%) wynagrodzenia z tytułu umowy zlecenia i innych umów cywilnoprawnych. Komornik może sam w postanowieniu określić, jaka kwota bądź jaka część wynagrodzenia ma być potrącana.Istnieją jednak szczególne okoliczności, kiedy do umowy cywilnoprawnej będą miały zastosowanie przepisy Kodeksu pracy o ochronie wynagrodzenia za pracę. Wynagrodzenie z tytułu umowy zlecenia będzie podlegało takiej samej ochronie egzekucyjnej jak wynagrodzenie wynikające ze stosunku pracy w przypadku, gdy umowa zlecenia będzie miała charakter świadczenia powtarzającego się, tzn. zostanie zawarta na dłuższy czas, a wynagrodzenie będzie wypłacane w stałych okresach i jednocześnie umowa zlecenia będzie stanowić podstawowy dochód na utrzymanie zleceniobiorcy i jego rodziny (art. 833 § 2 Kodeksu postępowania cywilnego). W piśmie skierowanym do komornika pracodawca powinien podkreślić ten fakt. Pracodawca jest jedynie wykonawcą postanowienia egzekucyjnego i musi postępować zgodnie otrzymanym postanowieniem.
Należy jednak liczyć się z tym, że powyższa kwestia jest całkowicie zależna od postanowienia komornika w sprawie i to do niego będzie należała ostateczna decyzja w kwestii uznania, czy pańskie wynagrodzenie z tytułu umowy cywilnoprawnej zasługuje na ochronę przewidzianą przepisami Kodeksu pracy.Masz wątpliwości, czy Twój pracodawca postępuje zgodnie z Kodeksem Pracy? Potrzebujesz porady profesjonalistów, zajmujących się budowaniem kariery zawodowej?
Na twoje pytania, związane z doradztwem personalnym lub prawem pracy, z przyjemnością odpowiedzą nasi eksperci z firmy
ArchitekciKariery.pl oraz
Radcy Prawni.
Skorzystaj z naszego formularza!
Portal trojmiasto.pl nie ponosi odpowiedzialności za treść opinii. 
