Zatrudnienie swojego małżonka zarówno na podstawie umowy o pracę, jak i umowy cywilnoprawnej jest w pełni legalne. Jednak dużo mniej opłacalne niż zatrudnienie osoby trzeciej. Pracodawca, który zdecyduje się na ten krok musi liczyć się z tym, że wszelkie obciążenia związane z wynagradzaniem pracownika nie mogą być zaliczone do kosztów uzyskania przychodów. Ale to nie jedyne różnice.
tak, jest dużo plusów takiego rozwiązania, m.in. jest większa swoboda w pracy
25%
nie, moim zdaniem życie prywatne powinno być oddzielone od zawodowego
64%
nie, ale zgodziłabym się na odwrotną sytuację, w której to ja byłabym szefem
11%
-
Czy mogę pracować dla swojego męża i na jakich warunkach? - pyta nasza czytelniczka.
Na pytanie odpowiada Andrzej Fortuna, Kancelaria Radcy Prawnego Fortuna.Zgodnie z przepisami Kodeksu Pracy pracownikiem może być osoba fizyczna, która ukończyła 18 lat i jest zatrudniona na podstawie umowy o pracę, powołania, wyboru, mianowania lub spółdzielczej umowy o pracę. Podkreślić należy, iż przez nawiązanie stosunku pracy, pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę, a pracodawca zobowiązuje się do zatrudniania pracownika za wynagrodzeniem. Przepisy Kodeksu Pracy, ani też prawo rodzinne nie zawierają ograniczeń w zakresie nawiązania stosunku pracy pomiędzy pracodawcą a pracownikiem pozostającym ze sobą w związku małżeńskim. Ograniczenia w zakresie wspólnej pracy małżonków mogą wynikać jedynie z pragmatyk służbowych regulujących w sposób szczególny stosunek pracy określonej grupy zawodowej - np. pracowników samorządowych, czy funkcjonariuszy służby cywilnej. Zakładając, że pytanie czytelniczki dotyczy osoby fizycznej prowadzącej pozarolniczą działalność gospodarczą,
wskazać należy, iż przy spełnieniu warunków i podstawowych elementów stosunku pracy wskazanych w Kodeksie Pracy, nie ma przeszkód aby pracodawca zatrudnił w charakterze pracownika swojego współmałżonka.Możliwość zatrudnienia współmałżonka przy spełnieniu podstawowych cech stosunku pracy - tj. jej dobrowolności, osobistym charakterze świadczonej pracy, ciągłości i odpłatności zatrudnienia oraz podporządkowaniu pracodawcy ponoszącemu ryzyko związane
z zatrudnieniem - potwierdza również orzecznictwo Sądu Najwyższego (SN z dn. 19.09.2003 r., sygn. akt: II UK 41/03).
Małżonek może też zostać zatrudniony bez żadnych przeszkód na podstawie umów cywilnoprawnych (umowy zlecenia, umowy o dzieło itp.). Niekiedy będzie to bardziej uzasadnione - z uwagi na takie ukształtowanie relacji służbowych pomiędzy małżonkami, że brak tu mowy o podporządkowaniu kierownictwu pracodawcy, czy też powierzone małżonkowi zadania sprowadzać się będą do jednorazowego osiągnięcia pewnego zmaterializowanego rezultatu.
Analizując możliwość świadczenia pracy na rzecz współmałżonka wyszczególnić należy skutki prawnopodatkowe, które czynią zatrudnienie małżonka mniej opłacalnym niż zatrudnienie na takich samych warunkach osoby trzeciej. Zgodnie z art. 22 ust. 1 pkt. 10 ustawy z dnia 26.01.1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych za koszty uzyskania przychodów nie uważa się wartości własnej pracy podatnika, jego małżonka i małoletnich dzieci. Tym samym
pracodawca, zatrudniając współmałżonka, nie może zaliczyć do kosztów uzyskania przychodów wszelkich obciążeń wynagrodzenia pracownika, takich jak składki na ubezpieczenie emerytalne, rentowe, zdrowotne a także zaliczka na podatek (TK z dn. 24.01.2001 r., sygn.. akt: SK 30/99). Na zaliczenie pracy małżonka podatnika świadczonej w ramach prowadzonej działalności gospodarczej do kosztów podatkowych nie będzie mieć wpływu forma świadczonej pracy - czy to bezumownie, czy na podstawie umowy o pracę, umowy zlecenia czy umowy o dzieło (NSA z dn. 05.11.1999 r., I SA/Gd 997/97). W doktrynie przyjmuje się zaś, iż kosztem uzyskania przychodu przedsiębiorcy mogą być m. in. diety z tytułu odbywania podróży służbowych małżonka w granicach kwotowych określonych przepisami, o ile podróż związana jest z prowadzoną działalnością; ekwiwalenty pieniężne za pranie odzieży; ekwiwalenty pieniężne za używanie przez małżonka do świadczenia pracy własnych narzędzi; wydatki na szkolenia bhp; koszty wstępnych i profilaktycznych badań lekarskich; koszty używania przez małżonka własnego samochodu; składki na ubezpieczenie społeczne, Fundusz Pracy oraz Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych należne od wynagrodzenia wypłaconego małżonkowi zatrudnionemu na umowę o pracę, a finansowane przez przedsiębiorcę - płatnika.
Zatrudnienie małżonka rozciąga swoje skutki również na płaszczyźnie ubezpieczeń społecznych. Zgodnie z ustawą z dnia 13.10.1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych małżonek jest uznawany za osobę współpracującą z osobami prowadzącymi pozarolniczą działalność gospodarczą i zleceniobiorcami, o ile pozostaje on we wspólnym gospodarstwie domowym z osobą prowadzącą działalność, przyczynia się do jej prowadzenia, działa na rzecz i w imieniu osoby prowadzącej działalność. Skutkiem powyższego jest podleganie przez małżonka ubezpieczeniom społecznym na takich samych zasadach jak sam przedsiębiorca - co w szczególności odnosi się do wysokości składek.
Podsumowując należy stwierdzić, że nie ma przeszkód prawnych, aby przedsiębiorca zatrudnił swojego małżonka, jednakże powyższe nie zawsze jest opłacalne - w porównaniu z zatrudnieniem innej osoby na to stanowisko.