• Kino
  • Mapa
  • Ogłoszenia
  • Forum
  • Komunikacja
  • Raport

Rekompensata za pracę w szczególnych warunkach

Andrzej Fortuna
17 kwietnia 2023 (artykuł sprzed 1 roku) 
Opinie (22)
Praca w służbie zdrowia zalicza się do wykazu prac w szczególnych warunkach. Praca w służbie zdrowia zalicza się do wykazu prac w szczególnych warunkach.

Do prac w szczególnych warunkach zalicza się m.in. pracę w służbie zdrowia i opiece społecznej. Może stać się ona podstawą do wypłacanej przez ZUS rekompensaty. Z pytaniem o staż pracy wymagany do rekompensaty napisała do nas czytelniczka.



Porady prawne w serwisie Praca



Jestem pielęgniarką z ponad 30-letnim stażem pracy. Skończyłam 55. rok życia. Podczas swojej kariery zawodowej przepracowałam 4926 dni w warunkach szczególnych, do 15 lat brakuje mi 557 dni. Czy zatrudniając się w oddziale wskazanym w wykazie prac w kategorii A mogę dopracować brakujący okres, aby otrzymać dodatek do emerytury za pracę w szczególnych warunkach?
Na pytanie odpowiada Andrzej Fortuna - radca prawny z kancelarii Radcy Prawnego Fortuna

Andrzej Fortuna, radca prawny Andrzej Fortuna, radca prawny
W pierwszej kolejności wskazuję, że obecnie obowiązujące przepisy nie przewidują dodatku do emerytury za pracę w szczególnych warunkach, natomiast w określonych przypadkach emerytowi może zostać przyznana rekompensata na zasadach przewidzianych w ustawie z dnia 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych. Rekompensata nie jest jednak samodzielnym świadczeniem pieniężnym, ale stanowi dodatek do kapitału początkowego, na podstawie którego jest ustalana wysokość emerytury. Choć zatem rekompensata nie jest dodatkiem do emerytury, to jej przyznanie w istocie powoduje wzrost świadczenia emerytalnego.

Zanim odpowiem na pytanie czytelniczki, czy ma szansę na uzyskanie rekompensaty, wyjaśnić pokrótce należy, dlaczego w ogóle ustawodawca zdecydował się na wprowadzenie instytucji rekompensaty, ponieważ ma to znaczenie przy ocenie przesłanek jej uzyskania. Instytucja rekompensaty ma związek z przeprowadzoną w latach 1999 - 2009 reformą systemu emerytalnego, mającą na celu między innymi ograniczenie uprawnień do wcześniejszej emerytury. Obecna ustawa określa reguły nabycia prawa do emerytury pomostowej z uwzględnieniem bardziej rygorystycznych kryteriów niż te, które obowiązywały przed reformą. Przede wszystkim, zawarty w załączniku do ustawy o emeryturach pomostowych katalog prac uznawanych obecnie za prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest znacznie węższy niż określony w wykazach A i B (do których odnosi się czytelniczka) zawartych w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. 


Zgodnie z art. 2 pkt 5 ustawy o emeryturach pomostowych - rekompensata stanowi zatem odszkodowanie za utratę możliwości nabycia prawa do wcześniejszej emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze dla osób, które nie nabędą prawa do emerytury pomostowej na nowych zasadach. Przesłanki uzyskania prawa do rekompensaty określone zostały w art. 21 ustawy. Zgodnie z tym przepisem rekompensata przysługuje ubezpieczonemu, jeżeli ma okres pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w rozumieniu przepisów ustawy o emeryturach i rentach z FUS, wynoszący co najmniej 15 lat. Odesłanie do ustawy o emeryturach i rentach z FUS oznacza, że przepis odnosi się do stażu pracy w warunkach wynikających z wykazów zawartych w rozporządzeniu z 1983 r.

Czy gdybyś miał(a) możliwość, skorzystał(a)byś z wcześniejszej emerytury?

Jednakże, choć nie wynika to wprost z przepisów ustawy, to w orzecznictwie podnosi się, że ten minimalny 15-letni okres pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze według wykazu zawartego w rozporządzeniu z 1983 r. musi upłynąć przed wejściem w życie ustawy pomostowej, czyli przed 1 stycznia 2009 r. Tak orzekł np. Sąd Apelacyjny w Poznaniu w wyroku z 30 czerwca 2022 r., sygn. III AUa 86/21 - "Prawo do rekompensaty mają osoby urodzone po 1948 r., które przed 1 stycznia 2009 r. wykonywały przez co najmniej 15 lat prace w szczególnych warunkach lub charakterze w rozumieniu art. 32 i 33 emeryturach i rentach z FUS." (podobnie Sąd Apelacyjny w Szczecinie w wyroku z 30 listopada 2022 r., sygn. III AUa 130/22, czy Sąd Apelacyjny w Lublinie w wyroku z dnia 29 grudnia 2020 r., sygn. III AUa 1002/20). To stanowisko uzasadniane jest właśnie celem wprowadzenia rekompensaty - skoro ma ona wynagradzać fakt, że wprowadzenie ustawy pozbawiło określone osoby możliwości ubiegania się o wcześniejszą emeryturę, to rekompensata może przysługiwać tylko tym osobom, które przed wejściem w życie ustawy spełniły wymogi, aby taką wcześniejszą emeryturę - zgodnie z dotychczas obowiązującymi, łagodniejszymi wymogami - uzyskać w przyszłości.

Życie na emeryturze. Czy seniorzy są skazani na samotność? Życie na emeryturze. Czy seniorzy są skazani na samotność?
Z powyższego wynikałoby zatem, że pracownik nie ma obecnie możliwości uzupełnienia brakującego okresu do 15-letniego stażu pracy w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze, aby ubiegać się o rekompensatę.

Na marginesie wskazuję, że przepisy określają więcej wymogów i przesłanek negatywnych uzyskania rekompensaty niż tylko długość okresu zatrudnienia w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze. Zwracam uwagę, że przy ustalaniu prawa do rekompensaty uwzględniane są tylko okresy, w których praca była wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Dodatkowo rekompensata nie przysługuje osobie, która nabyła prawo do wcześniejszej emerytury (niezależnie od tego, czy na gruncie poprzednio obowiązujących przepisów, czy tych obecnych), nawet jeśli ta osoba nie skorzystała z tego prawa i kontynuowała zatrudnienie. Z tym związana jest jeszcze jedna istotna kwestia - rekompensata przyznawana jest tylko w przypadku przejścia na emeryturę w powszechnym wieku emerytalnym, czyli po ukończeniu 60. roku życia w przypadku kobiet i 65. roku życia w przypadku mężczyzn.

Uzupełniając odpowiedź na pytanie czytelniczki wskazuję, że choć kontynuowanie zatrudnienia w szczególnych warunkach może nie pomóc w uzyskaniu rekompensaty, to nie oznacza, że nie warto rozważyć takiego działania, bo być może pozwoli to czytelniczce na uzyskanie prawa do emerytury pomostowej.

Zgodnie z ustawą prawo do emerytury pomostowej przysługuje pracownikowi, który spełnia łącznie następujące warunki:
  1. urodził się po dniu 31 grudnia 1948 r.;
  2. ma okres pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze wynoszący co najmniej 15 lat;
  3. osiągnął wiek wynoszący co najmniej 55 lat dla kobiet i co najmniej 60 lat dla mężczyzn;
  4. ma okres składkowy i nieskładkowy wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiet i co najmniej 25 lat dla mężczyzn;
  5. przed dniem 1 stycznia 1999 r. wykonywał prace w szczególnych warunkach lub prace w szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy lub art. 32 i art. 33 ustawy o emeryturach i rentach z FUS (czyli według wcześniej obowiązującego szerszego katalogu lub katalogu zawartego w załączniku nr 1 i 2 zawartego w nowej ustawie);
  6. po dniu 31 grudnia 2008 r. wykonywał pracę w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy (czyli według katalogu zawartego w załączniku nr 1 i 2 zawartego w nowej ustawie).


Istotne jest jednak sprawdzenie, czy prace, które czytelniczka ma zamiar wykonywać, mieszczą się w wykazach prac zawartych w załącznikach do ustawy o emeryturach pomostowych, bowiem jak już wyżej wskazałem - obecne reguły są bardziej rygorystyczne.

Nadto uczulam, aby pamiętać, iż wnioskując do ZUS o przyznanie świadczenia, musimy wykazać, że posiadamy odpowiednio długi staż pracy w szczególnych warunkach i szczególnym charakterze. Aby uniknąć sporów z ZUS i konieczności udowadniania posiadania tego stażu pracy przed sądem, należy zatem zawczasu pilnować, aby w świadectwach pracy pracodawcy wpisywali informację, że praca była wykonywana w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze.

O autorze

autor

Andrzej Fortuna

radca prawny z kancelarii Radcy Prawnego Fortuna

Miejsca

Opinie (22)

Wszystkie opinie

  • (1)

    Ostatni akapit najlepszy. ZUS ma wszystkie papiery od samego początku ale to ja mam zbierać i iść ich prosić i mieć na poparcie swoich świadczeń

    • 45 4

    • Zus nie ma informacji o warunkach szczegolnych. Ma info o okresach zatrudnienia, formie zatrudnienia oraz oplaconych skladkach. To pd 1999 roku. Okresy zatrudnienia przed 1999 rokiem, w zakladach pracy zatrudniajacych pow 20pracownikow, musi udokumentowac wnioskodawca. Duze firmy rozliczaly sie na podstawie deklaracji bezimiennych.
      I noa sa to wymogi ZUSu. ZUS nie tworzy prawa tylko realizuje swoje obowiazki wynikajace z ustaw pisanych przez kolejne rzady.

      • 0 0

  • Czy należy mi się dodatek za pracę w korpo, w którym przez pewien czas panowała psychoza szczepień na C19? (2)

    Koleżanki rozmawiały o osobach bez szprycy z taką pogardą, taką nienawiścią, że ciężko było się skupić na pracy jeśli było się tą czarną (lecz ciągle jak na złość zdrową) owcą. Czy bardzo zły klimat psychiczny nie powinien być wliczany do trudnych warunków pracy?

    • 27 15

    • Powinien. (1)

      Całe biuro powinno dostać rekompensatę za zmuszenie do przebywania godzinami z foliarzem.

      • 3 12

      • Ale to właśnie Covidianie wierzyli w smiercionośnego wirusa

        Który był w większości bezobjawowy. I to oni są foliarzami

        • 9 1

  • (3)

    Wszyscy szukają kasy,kasy,kasy... Ja uwazam,że emerytury powinni dostać wieksze ci co prowadzili działalność całezycie i dawali prace ludziom. To powinno być uwzględniane. Zawsze to wszystko pchali do przodu mali przedsiębiorcy.

    • 12 23

    • Oni już odebrali swoje świadczenia w śmiesznie niskich podatkach i prawie zerowym ZUS.

      • 10 7

    • ile wpłacisz tyle powinieneś dostać nic mniej nic więcej (1)

      powinien być wybór czy chcesz im płacić

      • 11 1

      • Szkoda, że pracodawcy, tak chętnie jak nie chcą opłacić zus pracownika, tak chętnie już nie chcą podwyższyć o tą kwotę pracownikowi wynagrodzenie.

        • 1 1

  • Opinia wyróżniona

    Przed 2009 rokiem

    Tak naprawdę obowiązywały inne przepisy i pracodawcy nie wypisywali często ze praca była wykonywana w szczególnych warunkach a jak wypisywali to musiała być wypisana zgodnie z obecnymi przepisami co do formy czy treści. Cześć papierów zlikwidowano , cześć zarchiwizowano i zlikwidowano archiwa. Teraz ZUS robi wszystko by nie wypłacić.

    • 38 3

  • Lekarzu pokaż co masz w garażu

    • 10 6

  • Wg medyków nie ma "służby zdrowia", jest "ochrona zdrowia"

    To ta, co wydoiła 10 miliardów złotych na dodatki covidowe z naszych podatków. Pandemijo trwaj!

    • 5 3

  • No jasne, praca w szczególnych warunkach....

    Heh... a czymże one są, te szczególne warunki?
    Określenie czegokolwiek szczególnymi warunkami jest bardzo tendencyjne.
    Każdy w zależności od wykonywanej profesji, może powiedzieć, że jego warunki pracy są szczególne - każdy ma bowiem prawo do subiektywnej oceny sytuacji.
    Uściślając, to każda osoba, która posiada choćby nieujawnione dysfunkcje, może się okazać, że wykonywana praca jest pracą w szczególnych warunkach.
    Załóżmy, że jest to osoba ze spektrum autyzmu (takich jest coraz więcej), te osoby wymagają szczególnej uwagi, czy zatem miejsce pracy nie przystosowane dla autysty, w którym ten będzie tą prace świadczył, będzie stanowić szczególne warunki?
    Ba! Mało tego. Czy osoba, introwertyk, która będzie musiała pracować w zespole osób, czy dla takiej osoby nie będzie to praca w szczególnych warunkach?
    Jako introwertyk, stwierdzam, że dla mnie praca w grupie jest ogromnym wyzwaniem, a są takie dni, że jest ona mega trudna, nie mogę przez to przebrnąć.

    • 4 7

  • Zusowskie kombinacje (1)

    Pracowałam jako nauczyciel 27 lat w tym 15 lat w pełnym wymiarze godzin. Myślałam, że rekompensata jak najbardziej mi się należy. Jakież było moje zdziwienie, gdy okazało się, że ZUS od 15 letniego okresu zatrudnienia, odlicza mi dni gdy byłam na zwolnieniu lekarskim i w efekcie twierdzi, że 15 lat wymaganego stażu nie mam, bo mam tylko 14 lat i 340 dni. Na moje pytanie jak to możliwe, Pani odpowiedziała,że jak byłam chora to nie stałam przed tablicą więc o co mi chodzi?? A ja na to, to dlaczego sobót i niedziel Pani też nie odlicza??I dlaczego w ustawie nie pisze się, że staż do rekompensaty to inny staż niż ten normalnie rozumiany?? Zus robi wszystko by zmniejszyć człowiekowi należne świadczenie, to nie jest w porządku.

    • 4 2

    • ZUS stosuje obowiazujace przepisy. Skargi do ustawodawcy. Jezeli uwaza Pani, ze dycja zostala wydana niezgodnie z prawem moze sie Pani odwolac do sadu.

      • 1 0

  • Dodatki powinni dostawac ci ktorzy mieli dzieci. Tak jest u niemca.

    • 1 5

  • Typiara ma 30 lat stażu a przepracowane z tego ledwo 13 lat to co 17 lat na zwolnieniu? XD

    • 2 0

1

alert Portal trojmiasto.pl nie ponosi odpowiedzialności za treść opinii.

Pracodawcy w Trójmieście

Forum

Najczęściej czytane