Głośna sprawa komendanta miejskiego wrocławskiej policji, który został odwołany ze stanowiska za to, że znaleziono go w pobliżu sklepu pod wpływem alkoholu, podzieliła opinię publiczną. Jedni ubolewali nad kondycją polskiej policji, inni głośno wyrażali swoje oburzenie faktem, że komendant został ukarany za zachowanie poza godzinami pracy. Przypadek wrocławskiego policjanta rodzi wiele pytań o to, czy i jak pracodawca może ukarać nas za to, co robimy po pracy.
dbam o swój wizerunek niezależnie od wykonywanej pracy
25%
tak, liczę się z tym, że w związku z moją pracą, nie wszystko mi wypada
17%
nie zastanawiam się nad tym, zachowuję się tak jak zawsze
22%
zdarza mi się zabalować, ale pracodawcy nie powinno to obchodzić
20%
w moim zawodzie nie ma takich wymagań
16%
- Co do zasady pracodawca nie może zwolnić pracownika w związku z jego zachowaniem w wolnym czasie, po pracy, w związku z wyrażanymi przez niego poglądami. Oczywiście od tej zasady istnieje szereg wyjątków - przyznaje Jan Ozolin z Kancelarii Adwokackiej Jan Ozolin.Sprawa Zbigniewa Raczaka nie jest jedynym przykładem na to, że zachowanie pracownika poza pracą może skutkować zawodowymi konsekwencjami. Cztery lata temu
skandal wybuchł wokół osoby Piotra Dziadula, pracownika Centrum Zarządzania Kryzysowego w Gdańsku, którzy rzekomo stracił pracę z powodu manifestowania kontrowersyjnych poglądów politycznych. Podobne przykłady znajdziemy nie tylko w polityce - na skutek interwencji blogerki
Superstyler pracę straciła pracownica przyjaznej rodzinom z dziećmi kawiarni, która zostawiała w internecie hejterskie komentarze na temat matek.
Czy każdemu się "może zdarzyć"?
"Szkoda człowieka, każdemu się może zdarzyć" piszą internauci pod doniesieniami dotyczącymi wrocławskiego policjanta. Jego przypadek pokazuje jednak, że nie każdemu.
- Zgodnie z art. 52 § 1 pkt 2 i 3 kodeksu pracy pracodawca może zwolnić pracownika bez zachowania okresu wypowiedzenia z jego winy w przypadku popełnienia przez pracownika w czasie trwania umowy o pracę przestępstwa, które uniemożliwia dalsze zatrudnianie go na zajmowanym stanowisku, a także w przypadku zawinionej przez pracownika utraty uprawnień niezbędnych do wykonywania pracy na zajmowanym stanowisku - mówi Jan Ozolin.Przykładem może być kierowca, który poza godzinami pracy został zatrzymany za kierowanie pojazdem pod wpływem alkoholu i w związku z tym stracił prawo jazdy, albo nauczyciel, który został skazany za wszelkiego rodzaju przestępstwa przeciwko wolności seksualnej.
- Powyższe przypadki wymienione są przykładowo, oczywiście nie w każdym przypadku popełnienia przestępstwa przez pracownika wiąże się to z utratą możliwością utraty pracy i tak np. brak jest podstaw do zwolnienia księgowego czy robotnika budowlanego w przypadku skazania go za prowadzenie samochodu pod wpływem alkoholu - mówi Jan Ozolin.- Warto zwrócić uwagę na to, że o ile szereg norm obyczajowych, moralnych i etycznych jest wspólnych dla wszystkich osób funkcjonujących w danym kręgu kulturowym, o tyle w stosunku do niektórych zawodów normy te są szczególnie zaostrzone. Inne są bowiem wzorce społecznych oczekiwań w stosunku do np. kierowcy ciężarówki czy barmana, a inne w stosunku do nauczyciela akademickiego czy policjanta, szczególnie wyższego stopniem. Jeśli zawinione naruszenie tych norm przez pracownika, nawet poza godzinami pracy, wpływa w sposób obiektywnie nieuzasadniony negatywnie na obraz pracodawcy to uznać należy, że ma on prawo zareagować na te naruszenia - mówi Wojciech Kawczyński z kancelarii Kawczyński i Kieszkowski Adwokaci i Radcowie Prawni Sp. p. w Gdańsku.Zasady etyki zawodowej
Prawnicy przypominają, że istnieje wiele zawodów, które posiadają stosowne zbiory zasad etyki zawodowej, w których to uregulowane są zasady zachowania się również poza godzinami pracy.
W szczególności należą do nich wolne zawody, zawody zaufania publicznego oraz służby mundurowe. Szczegółowe zasady odpowiedzialności dyscyplinarnej posiadają np. sędziowie, adwokaci, architekci, nauczyciele, lekarze itp. W stosunku do takich zawodów w przypadku rażącego naruszenia zasad etyki zawodowej osoba taka może na podstawie orzeczenia dyscyplinarnego stracić prawo wykonywania zawodu (zostać wydalona z zawodu).
- W powyższych przypadkach podstawą takiego orzeczenia nie zawsze musi być przestępstwo zgodnie z rozumieniem kodeksu karnego, ale i taki czyn, który stanowi naruszenie godności zawodu. Przykładowo w Karcie Nauczyciela - w art. 75 i 76 określono zasady podlegania odpowiedzialności dyscyplinarnej przez nauczycieli oraz katalog kar, wśród których są m.in. zwolnienie z pracy. Służby mundurowe jak policja, wojsko, straż graniczna posiadają też bardzo szeroko rozbudowaną odpowiedzialność dyscyplinarną i zasady etyki zawodowej, która to jasno określa sposób zachowania również poza godzinami pracy - mówi Jan Ozolin.To właśnie na tej podstawie Komendant Miejskiej Policji we Wrocławiu stracił stanowisko (ale nie został zwolniony ze służby), mimo że jego zachowanie nie stanowiło przestępstwa ani wykroczenia.
Kodeks pracy
Kodeks pracy nakłada na pracownika obowiązki w stosunku do zatrudniającego go zakładu pracy. Wśród tych obowiązków na szczególną uwagę zasługują:
- obowiązek dbania o dobro zakładu pracy, ochrony jego mienia oraz zachowania w tajemnicy informacji, których ujawnienie mogłoby narazić pracodawcę na szkodę (art. 100 §2 pkt.4 KP)
- obowiązek przestrzegania w zakładzie pracy zasad współżycia społecznego (art. 100 § 2 pkt.6 KP).
Pierwszy z wymienionych zapisów obowiązuje zarówno na terenie zakładu pracy, jak i poza nim w godzinach pracy, jak i poza nimi.
- W związku z tym, jeżeli pracodawca dowiedziałby się, że pracownik w sposób zawiniony nie przestrzega tych obowiązków, nawet jeśli miałoby to miejsce poza godzinami pracy i poza zakładem pracy (np. w sytuacji, gdy kierując pod wpływem alkoholu lub z rażącym przekroczeniem obowiązujących przepisów uszkodził samochód służbowy lub rozpowszechniał na prywatnym spotkaniu informacje objęte tajemnicą przedsiębiorstwa lub inne, które mogłyby narazić pracodawcę na szkodę), za usprawiedliwione należałoby uznać zastosowanie przez pracodawcę w takim przypadku wypowiedzenia umowy o pracę takiemu pracownikowi, a w przypadku rażącego naruszenia tych obowiązków nawet rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika, czyli tzw. zwolnienia dyscyplinarnego - tłumaczy Wojciech Kawczyński.Mniej oczywisty może wydawać się podpunkt drugi.
- Z jednej bowiem strony ustawodawca wprost w art. 100 § 2 pkt. 6 KP wspomina o obowiązku przestrzegania zasad współżycia społecznego w zakładzie pracy, z drugiej jednak strony nieuzasadnionym byłoby twierdzenie, że poza zakładem pracy pracownik może w sposób dowolny i bezkarny te zasady naruszać - mówi Wojciech Kawczyński.Warto w tym przypadku odwołać się do orzecznictwa sądowego:
"Obowiązek pracownika przestrzegania zasad współżycia społecznego jest prawnym obowiązkiem stosowania norm o charakterze pozaprawnym, zwłaszcza norm moralnych, obyczajowych, etycznych i zwyczajów. Odesłanie w art. 100 § 2 pkt 6 KP do przestrzegania tych norm w zakładzie pracy oznacza nie tylko tyle, że pracownik ma obowiązek ich stosowania w jednostce organizacyjnej będącej miejscem pracy, ale także to, że pracownik ma obowiązek stosowania się do reguł zachowania akceptowanych przez społeczność zakładową, co służy zapewnieniu kształtowania dobrej atmosfery w miejscu pracy, wpływającej na prawidłową i niezakłóconą współpracę między pracownikami [...].
Obowiązek przestrzegania zasad współżycia społecznego w zakładzie pracy obejmuje więc również powstrzymywanie się poza miejscem pracy od takich zachowań, które wywołują lub potęgują wzajemnie negatywny stosunek współpracowników i konflikty w środowisku pracy. Dotyczy to w szczególności sytuacji, gdy przyczynę sprzecznego z zasadami współżycia społecznego zachowania jednego pracownika względem drugiego stanowi przeniesiony poza teren zakładu pracy konflikt związany z procesem pracy (...). Oznacza to, że art. 100 § 2 ust. 6 KP powinien być rozumiany w ten sposób, iż określony w nim obowiązek przestrzegania zasad współżycia społecznego ciąży na pracowniku nie tylko w czasie wykonywania pracy i w miejscu pracy, ale także i w innym czasie i miejscu, gdy zachowania pracownika pozostają w sferze stosunku pracy lub gdy ściśle są z tą sferą związane (...). W takim bowiem przypadku zachowanie sprzeczne z zasadami współżycia społecznego przekłada się wprost na stosunki międzyludzkie w miejscu pracy (wyr. SN z 9.7.2008 sygn. I PK 2/08 za SIP Legalis)."
Swoboda wypowiedzi i przekonań
O ile nieprawidłowe zachowanie po godzinach pracy może nastręczyć nam problemów, tak prawo gwarantuje nam swobodę w wyrażaniu swoich poglądów oraz sympatii politycznych (o ile nie stanowią one przestępstwa, jak np. propagowanie faszyzmu).
- Pracodawca winien mieć jednak na uwadze, iż pracownik ma prawo do swobody wypowiedzi, także krytycznej względem pracodawcy, o ile oczywiście nie narusza to obowiązków zachowania informacji poufnych pracodawcy w tajemnicy lub nie narusza w sposób bezprawny jego dóbr osobistych, takich jak choćby renoma czy dobre imię pracodawcy - mówi Wojciech Kawczyński.Warto pamiętać również, że niedopuszczalna jest jakakolwiek dyskryminacja pracowników ze względu na
płeć, wiek, niepełnosprawność, rasę, religię, narodowość, przynależność związkową, pochodzenie etniczne, wyznanie, orientację seksualną czy też przekonania polityczne.
Portal trojmiasto.pl nie ponosi odpowiedzialności za treść opinii. 
