Liczenie nadgodzin podczas pracy zmianowej może przysparzać trudności. Taka sytuacja spotkała naszego czytelnika.
Mam pytanie odnośnie nadgodzin, jakie wypracowaliśmy po nocnej zmianie. Otóż nocna zmiana zaczęła się we wtorek o godz. 22 i trwała do godz. 6 i była to nasza ostatnia nocna zmiana w cyklu (system czterobrygadowy), więc środa i czwartek w grafiku były naszymi dniami wolnymi od pracy. Przełożony pozwolił nam przyjść do pracy jeszcze w środę, żeby sobie dorobić i w nadgodzinach wykonać dodatkowe prace zlecone. Po 11 godzinach odpoczynku, czyli o godzinie 17, przyjechaliśmy do pracy i pracowaliśmy do godz. 22 czyli 5 godzin. Jeżeli środa była jednym z dwóch dni wolnych, jakie przysługują nam po nocnej zmianie, to za te 5 godzin należy nam się dodatek 100 proc., czy przez to, że nasza doba pracownicza zaczęła się dzień wcześniej o 22 i trwa do 22 dnia kiedy nastąpiły nadgodziny, to należy nam się dodatek 50 proc.? A może to jest rozpoczęcie nowej doby pracowniczej o 17 i nie powinniśmy w ogóle dostać dodatku? Dodam, że w czwartek też przyszliśmy pracować w nadgodzinach od 9-17.Na pytanie odpowiada Paweł Kasprzyk z Kancelarii Radców Prawnych Kasprzyk Waliszewski.
Punktem wyjścia do udzielenia odpowiedzi na zapytanie czytelnika jest zdefiniowanie pojęcia pracy w godzinach nadliczbowych. Zgodnie z art. 151 § 1 Kodeksu pracy, co do zasady: "
Praca wykonywana ponad obowiązujące pracownika normy czasu pracy, a także praca wykonywana ponad przedłużony dobowy wymiar czasu pracy, wynikający z obowiązującego pracownika systemu i rozkładu czasu pracy, stanowi pracę w godzinach nadliczbowych. Praca w godzinach nadliczbowych jest dopuszczalna w razie:
1) konieczności prowadzenia akcji ratowniczej w celu ochrony życia lub zdrowia ludzkiego, ochrony mienia lub środowiska albo usunięcia awarii;
2) szczególnych potrzeb pracodawcy."
Zapewne, jak można przypuszczać, wykonywana przez czytelnika praca ponad obowiązujące go normy czasu pracy wynikała właśnie ze "szczególnych potrzeb pracodawcy". Oczywiście za pracę w godzinach nadliczbowych pracownikowi przysługuje dodatek do wynagrodzenia bądź czas wolny na zasadach określonych w Kodeksie pracy. Kodeks pracy w art. 151 (1) § 1 stanowi, że: "
Za pracę w godzinach nadliczbowych, oprócz normalnego wynagrodzenia, przysługuje dodatek w wysokości:1)
100 proc. wynagrodzenia - za pracę w godzinach nadliczbowych przypadających:
a) w nocy,
b) w niedziele i święta niebędące dla pracownika dniami pracy, zgodnie z obowiązującym go rozkładem czasu pracy,
c) w dniu wolnym od pracy udzielonym pracownikowi w zamian za pracę w niedzielę lub w święto, zgodnie z obowiązującym go rozkładem czasu pracy;
2)
50 proc. wynagrodzenia - za pracę w godzinach nadliczbowych przypadających w każdym innym dniu niż określony w pkt 1. Paragraf drugi przywołanego artykułu statuuje również zasadę, że: "Dodatek w wysokości określonej w § 1 pkt 1 przysługuje także za każdą godzinę pracy nadliczbowej z tytułu przekroczenia przeciętnej tygodniowej normy czasu pracy w przyjętym okresie rozliczeniowym, chyba że przekroczenie tej normy nastąpiło w wyniku pracy w godzinach nadliczbowych, za które pracownikowi przysługuje prawo do dodatku w wysokości określonej w § 1."
Dla udzielania odpowiedzi na przedstawione zapytanie konieczne jest jeszcze przywołanie art. 128 § 3 pkt 1 Kodeksu pracy, zgodnie z którym: "przez dobę - należy rozumieć 24 kolejne godziny, poczynając od godziny, w której pracownik rozpoczyna pracę zgodnie z obowiązującym go rozkładem czasu pracy;"
tak, każdego tygodnia
41%
kilka razy w miesiącu
22%
są to wyjątkowe sytuacje
25%
nie, nigdy nie robię nadgodzin
12%
Mając na względzie przedstawiony stan faktyczny, a także przywołane powyżej przepisy Kodeksu pracy, przy założeniu, że czytelnik pracował w podstawowym systemie czasu pracy (po 8 godzin na dobę), należy stwierdzić, iż każda 9. i następne godziny pracy w dobie pracowniczej będą godzinami nadliczbowymi, za które czytelnikowi będzie przysługiwało wynagrodzenie wraz z odpowiednim dodatkiem, ewentualnie czas wolny. Jak zostało to już wskazane w cytowanym art. 151 (1) § 1 Kodeksu pracy, wysokość dodatku będzie wynosić 50 proc. lub 100 proc. i zależna jest od tego, kiedy takie godziny nadliczbowe wystąpiły. Za pracę w środę, w godzinach 17-22, dodatek ten będzie wynosił 50 proc., a to ze względu na fakt, iż odbywała się ona wprawdzie w kolejnym dniu, ale jeszcze w poprzedniej, niezakończonej dobie pracowniczej (dobie rozpoczętej we wtorek o godzinie 22).
Jeśli natomiast chodzi o pracę w czwartek w godzinach 9-17, to należy z całą stanowczością podkreślić, iż zgodnie z art. 151 (3) Kodeksu pracy "Pracownikowi, który ze względu na okoliczności przewidziane w art. 151 § 1 wykonywał pracę w dniu wolnym od pracy wynikającym z rozkładu czasu pracy w przeciętnie pięciodniowym tygodniu pracy,
przysługuje w zamian inny dzień wolny od pracy udzielony pracownikowi do końca okresu rozliczeniowego, w terminie z nim uzgodnionym".
Zatem czytelnik za pracę w czwartek, zgodnie z przywołanym przepisem winien otrzymać inny dzień wolny, co oczywiście nie zawsze jest po myśli pracownika, który chciałby sobie "dorobić".Dopiero, gdyby do tego nie doszło lub byłoby to niemożliwe (np. praca była wykonywana w ostatnim dniu okresu rozliczeniowego) i przepracowane w ten sposób godziny nadliczbowe doprowadziłby do przekroczenia średniej tygodniowej normy czasu pracy, to zgodnie z cytowanym wyżej art. 151 (1) § 2 Kodeksu pracy będzie za nie należne wynagrodzenie z dodatkiem 100 proc.
Dopiero analiza czasu pracy pracownika po zakończeniu całego okresu rozliczeniowego pozwala na ustalenie, czy doszło do przekroczenia przeciętnej tygodniowej normy czasu pracy, za którą należny jest dodatek przewidziany w art. 151 (1) § 2 Kodeksu pracy. Tym samym należy zauważyć, że nie jest możliwe jednoznaczne stwierdzenie przysługiwania prawa do tego dodatku jedynie na podstawie przedstawionych przez czytelnika informacji.
Porady prawnika
Masz wątpliwości dotyczące działań firmy, która cię zatrudnia? Nie wiesz jak postąpić w sporze z pracodawcą, jakie możliwości pozostawia ci prawo pracy? A może po prostu jest temat, który cię nurtuje i chcesz poznać zastosowanie bieżących przepisów? Prześlij swoje pytania mailem: serwispraca@trojmiasto.pl. Na pytania czytelników odpowiadać będą radcy z trójmiejskich kancelarii. Odpowiedzi na wybrane pytania publikowane będą w Serwisie Praca portalu Trojmiasto.pl