"Ciąża to nie choroba" często słyszą kobiety, które w tym czasie korzystają ze zwolnienia lekarskiego. Trudno się z tym nie zgodzić, jednak - jak podkreślają lekarze - każdy przypadek trzeba traktować indywidualnie. Zasadność zwolnienia lekarskiego może skontrolować ZUS. Jak przebiegają takie kontrole i czy ciężarna na zwolnieniu rzeczywiście nie może opuszczać domu?
Zwolnienie lekarskie w ciąży
oczywiście, zwolnienie powinno być uzasadnione
37%
nie, ciąża to szczególny czas, w którym kobiecie należy się odpoczynek
63%
- Pacjentki muszą być świadome, że podstawą do wystawienia zwolnienia nie jest sam fakt bycia w ciąży, ale stan chorobowy. Pacjentka nie może żądać od lekarza zwolnienia lekarskiego, dlatego że jest w ciąży. Oczywiście lekarze często ulegają pacjentkom i wystawiają zwolnienia na życzenie pacjentki. Robią to z troski o pacjentkę lub z obaw, że w razie jakichkolwiek powikłań ciąży będą oskarżeni przez pacjentkę, że nie wysyłając jej na zwolnienie, przyczynili się do tych powikłań. Każde zwolnienie lekarskie powinno być wystawione po uprzednim zbadaniu pacjentki, a powody zwolnienia powinny być solidnie udokumentowane. W przypadku wystawiania zwolnień bez wyraźnych podstaw medycznych oraz nieprawidłowo prowadzonej dokumentacji medycznej lekarz jest narażony na utratę uprawnień do wystawiania zwolnień - tłumaczy Katarzyna Hytry, ginekolog, Medyczna Gdynia.Decyzja o wystawieniu zwolnienia lekarskiego należy do lekarza, który musi wziąć pod uwagę wszystkie okoliczności.
- Wpływ na powód wystawienia zwolnienia ma wiele czynników: dolegliwości odczuwane przez pacjentkę, wywiad położniczy pacjentki, stany chorobowe wikłające ciążę, zajmowane przez ciężarną stanowisko pracy itd. Niektóre dolegliwości ciężarnych utrudniają wykonywanie pewnych obowiązków. Czasami sam rodzaj pracy, jaką wykonuje pacjentka, i potencjalnie szkodliwe czynniki, na które jest w pracy narażona, obligują lekarza do wystawienia zwolnienia. Teoretycznie pracodawca powinien zapewnić ciężarnej pracownicy bezpieczne warunki pracy, jednak nie zawsze jest to możliwe, a najlepszym wyjściem pozostaje wysłanie pacjentki na zwolnienie lekarskie - mówi Katarzyna Hytry, ginekolog, Medyczna Gdynia.Rodzaj zwolnienia lekarskiego w ciąży
Zwolnienie lekarskie może być wystawione z kodem 1 lub kodem 2, który określa rodzaj aktywności, który może być podejmowany przez pacjentki.
Kod 1 (chory musi leżeć) oznacza, że ciężarna
powinna przebywać w domu, a swoją aktywność ruchową ograniczyć do minimum. Posiadając zwolnienie z takim kodem, możemy wybrać się jedynie na wizytę lekarską lub badania.
Kod 2 (chory może chodzić) oznacza, że pacjentki mogą wyjść z domu np. na zakupy lub spacer. To właśnie kod drugi okazuje się być najbardziej problematyczny. Czy pod pojęciem zakupów należy rozumieć szybkie wyjście do najbliższego sklepu spożywczego, a może wyprawa do galerii handlowej po wyprawkę dla malucha też mieści się w tym pojęciu? Skoro dozwolone są spacery, to co z zajęciami sportowymi dla kobiet w ciąży? Z tymi wątpliwościami zwróciliśmy się do pomorskiego oddziału ZUS.
Kontrole ZUS w Trójmieście
Kontrole ZUS w ciąży to temat, który budzi wśród ciężarnych dużo emocji.
- Pierwszą kontrolę ZUS miałam w drugim miesiącu zwolnienia lekarskiego i trzecim miesiącu ciąży - wspomina Ania, nasza czytelniczka. - Nie było mnie wtedy w domu, ponieważ w tym czasie wyjechałam do rodziców. Mąż znalazł pismo w skrzynce na listy, a ja jeszcze w ten sam dzień napisałam do ZUS odpowiedź wyjaśniającą moją nieobecność. W trakcie ciąży miałam bardzo silne migreny, a nasi sąsiedzi akurat rozpoczęli remont, co pogarszało moje dolegliwości. ZUS przyjął moje wyjaśnienie, jednak do końca ciąży przy każdym kolejnym zwolnieniu odwiedzali mnie kontrolerzy, nawet w ostatnim tygodniu przed planowanym terminem porodu.Krzysztof Cieszyński, regionalny rzecznik prasowy
ZUS województwa pomorskiego, tłumaczy, że Zakład Ubezpieczeń Społecznych ma ustawowy obowiązek systematycznie przeprowadzać dwa typy kontroli zwolnień lekarskich. Sprawdza prawidłowość ich wykorzystania oraz prawidłowości orzekania o czasowej niezdolności do pracy.
Od początku stycznia do końca września gdański oddział ZUS (Oddział ZUS w Gdańsku i podległe mu placówki obsługujące: Gdańsk, Gdynię i Sopot oraz powiaty: gdański, kartuski, kościerski, kwidzyński, malborski, nowodworski, pucki, starogardzki, sztumski, tczewski i wejherowski) przeprowadził
5,2 tys. kontroli prawidłowości wykorzystywania zwolnień lekarskich. W wyniku tych kontroli
prawo do zasiłku straciło 390 osób. Kwota cofniętych zasiłków to ponad 953 tys. zł. Obejmowały one łącznie ponad 9,7 tys. dni.
Jak wyglądają takie kontrole i czy odbywają się tylko w godzinach pracy? - Pracownicy ZUS sprawdzają, czy chory wykorzystuje zwolnienie, a tym samym świadczenia związane z chorobą zgodnie z jego przeznaczeniem. Nie może on w jego trakcie wykonywać czynności, które są niezgodne z zaleceniami lekarza i mogą utrudnić powrót do zdrowia. W trakcie takich kontroli odwiedzają oni chorych, ale przede wszystkim analizują zapisy w systemach informatycznych. Jeżeli zostaną stwierdzone nieprawidłowości, to ZUS wstrzymuje wypłatę świadczenia, a jeżeli zostało wypłacone, nakazuje jego zwrot. Gdy kwota nienależnie pobranych świadczeń nie zostanie zwrócona w ciągu miesiąca, podlega potrąceniu ze świadczeń z ubezpieczeń społecznych albo jest dochodzona na drodze egzekucji. Kontrolę można przeprowadzić w miejscu zamieszkania lub czasowego pobytu pracownika, a także w miejscu pracy. Pracownicy przeprowadzający kontrolę mają upoważnienia oraz legitymacje. Nie ma ograniczeń co do momentu kontroli - mówi Krzysztof Cieszyński, ZUS.Co ciekawe, taką kontrolę mogą przeprowadzić także pracodawcy, którzy zatrudniają co najmniej 20 pracowników. Pracodawca, który jest osobą fizyczną, może tę kontrolę przeprowadzić sam, zlecić jej przeprowadzenie innemu pracownikowi lub firmie zewnętrznej.
Wyjazd na zwolnieniu lekarskim
Czy kobieta na zwolnieniu lekarskim może wyjechać np. na kilka dni do rodziców mieszkających w innym mieście?
- Adres, pod którym ubezpieczony będzie przebywać w czasie zwolnienia lekarskiego, znajduje się w zwolnieniu lekarskim. Chory ma obowiązek poinformować pracodawcę oraz ZUS o zmianie miejsca pobytu w trakcie niezdolności do pracy w ciągu trzech dni. Jeżeli nie przekazał lekarzowi informacji o swoim miejscu pobytu w czasie zwolnienia lekarskiego, które jest inne niż adres zamieszkania, albo nie poinformował o zmianie miejsca pobytu w trakcie niezdolności do pracy w terminie trzech dni od tej zmiany i w związku z tym osoby kontrolujące nie zastały go pod wskazanym adresem, uznaje się, że niewłaściwie wykorzystywał zwolnienie lekarskie - tłumaczy Krzysztof Cieszyński, ZUS.A co z wakacjami?
- Ciężarne pacjentki przebywające na zwolnieniu lekarskim nie powinny podróżować. Sama ciąża nie jest przeciwwskazaniem do lotu samolotem czy w ogóle podróżowania, jednak lekarz wystawiając zwolnienie, zaznacza, pod jakim adresem przebywa ciężarna. W razie ewentualnej kontroli ZUS pacjentka ryzykuje utratę zasiłku. Oczywiście to nie znaczy, że pacjent musi przez całą dobę przebywać w domu. Teoretycznie w przypadku, kiedy pacjentka wybiera się na wyjazd wakacyjny, powinna zgłosić się do lekarza po zaświadczenie o braku przeciwwskazań do podróżowania - dodaje Katarzyna Hytry, ginekolog, Medyczna Gdynia.Aktywność na zwolnieniu lekarskim
Kod 2 na zwolnieniu lekarskim oznacza, że pacjentka może chodzić. Jak to interpretować? Czy kobieta może wybrać się np. na spacer, zakupy, wizytę u psychologa, zajęcia sportowe dla ciężarnych?
- Osoba niezdolna do pracy z powodu choroby, niezależnie od tego, czy lekarz na zwolnieniu lekarskim wskazał, że "chory powinien leżeć" albo, że "chory może chodzić", powinna powstrzymać się od wykonywania czynności sprzecznych z celem zwolnienia lekarskiego, w szczególności takich, które mogą przedłużyć okres niezdolności do pracy. Czas zwolnienia powinna wykorzystać na powrót do zdrowia. Osoba niezdolna do pracy może wykonywać zwykłe czynności życia codziennego oraz czynności związane z jej stanem zdrowia, np. może udać się do apteki, do sklepu po codzienne zakupy żywności, na badania lub wizytę u lekarza. Także wyjście na spacer w ramach rekonwalescencji - w okresie zwolnienia lekarskiego z adnotacją lekarza "chory może chodzić" - jest okolicznością usprawiedliwiającą nieobecność podczas kontroli. Spacer, zwłaszcza zalecony przez lekarza, nie jest bowiem działaniem sprzecznym z celem zwolnienia lekarskiego.
Do kwestii aktywności w przypadku kobiet w ciąży podczas zwolnienia lekarskiego Zakład Ubezpieczeń Społecznych podchodzi indywidualnie. To, co dla jednej przyszłej mamy jest korzystne dla zdrowia, dla innej może się okazać ryzykowne. Wszystko zależy od stanu zdrowia i zaleceń lekarza. Jeśli ciąża nie jest zagrożona, a lekarz nie widzi przeciwwskazań, kobieta może korzystać z aktywności fizycznych dostosowanych do jej stanu. ZUS w takim wypadku podczas kontroli będzie brał pod uwagę opinię lekarza i dotychczasową dokumentację medyczną. Co jednak ważne: nie należy zwolnienia lekarskiego w czasie ciąży traktować jako dodatkowego urlopu - przestrzega Krzysztof Cieszyński, ZUS.A jak do kwestii aktywności fizycznej podchodzą lekarze?
- Z założenia pacjentki przebywające na zwolnieniu nie powinny uprawiać sportu. Nie zapominajmy o przyczynach wystawienia zwolnienia - jeśli wystąpiły okoliczności, objawy chorobowe, które nie pozwoliły pacjentce na kontynuowanie pracy, to tym samym powinna ograniczyć ona swoją aktywność fizyczną. Czasami jednak, w pewnych przypadkach, umiarkowany wysiłek fizyczny jest zalecany - mówi Katarzyna Hytry, ginekolog, Medyczna Gdynia.Kontrola ZUS... i co dalej?
Co powinna zrobić kobieta, której nie było w domu podczas kontroli?
- Nieobecność w miejscu zamieszkania lub pobytu w czasie przeprowadzania kontroli nie musi oznaczać niewłaściwego wykorzystywania zwolnienia lekarskiego od pracy - uspokaja Krzysztof Cieszyński, ZUS. - Jeżeli chory poda uzasadniony powód swojej nieobecności, np. wizyta u lekarza, odbywanie rehabilitacji itp., nie można uznać, że zwolnienie lekarskie było wykorzystywane nieprawidłowo. Jeżeli jednak nie udzieli wyjaśnień lub ich odmówi, uznaje się, że niewłaściwie wykorzystywał zwolnienie lekarskie. Usprawiedliwieniem nieobecności nie może być zmiana miejsca pobytu w czasie niezdolności do pracy, jeśli pracownik o tej zmianie nie poinformował w terminie trzech dni.
Portal trojmiasto.pl nie ponosi odpowiedzialności za treść opinii. 
