Dwunastogodzinny tryb pracy mnoży pytania o wymiar przysługujących nam dni wolnych. Kiedy właściwie zaczynają się nasze nadgodziny, czy powinniśmy dostawać za nie jakieś dodatki? Czy pracodawca może zmusić nas do dwunastogodzinnej pracy kilka dni z rzędu? Nasz czytelnik zwrócił się do nas z pytaniem.
Pracuję w ochronie zakładowej - dwunastogodzinny system pracy, nadgodziny na umowę zlecenie. Czy za pracę w soboty czy niedziele, przy trybie dzień-noc-2 dni wolnego należą mi się jakieś dodatki, oprócz nocnych? Czy mogą mnie zmusić do nadgodzin, płacąc za nie zleceniowo? Mam drugą grupę niepełnosprawności (symbol 10N). Ile godzin normatywnych muszę zrobić? Ile maksymalnie mogę mieć z rzędu pracy dniowej po 12 godzin?
Na pytanie odpowiada Mec. Anna Czechowska, radca prawny, młodszy partner z MGS Kancelaria Radców Prawnych i Adwokatów Mądry, Sznycer, Cwalina-Kowalewska, Sambożuk Sp. p.Pracownicy zatrudnieni przy pilnowaniu mienia lub ochronie osób mogą być objęci systemem równoważnego czasu pracy określonym w art. 137 kodeksu pracy. W systemie tym
dopuszczalne jest przedłużenie dobowego wymiaru czasu pracy do 24 godzin, w okresie rozliczeniowym nieprzekraczającym miesiąca. Okres rozliczeniowy może być przedłużony do 3 miesięcy - w szczególnie uzasadnionych przypadkach - lub do 4 miesięcy przy
pracach uzależnionych od pory roku lub warunków atmosferycznych. Ponadto, jeśli uzasadniają to przyczyny obiektywne, techniczne lub dotyczące organizacji pracy, okres rozliczeniowy może być przedłużony do 12 miesięcy (art. 129 § 2 k.p.).
W omawianym systemie czasu pracy pracownikowi powinien być przyznany, bezpośrednio po każdym okresie wykonywania pracy w przedłużonym dobowym wymiarze czasu pracy, odpoczynek przez czas odpowiadający co najmniej liczbie przepracowanych godzin. Odpoczynek ten przysługuje niezależnie od obowiązku udzielenia 35-godzinnego odpoczynku tygodniowego.
Pracownika zatrudnionego w omawianym systemie czasu pracy obowiązuje tygodniowa norma czasu pracy, która wynosi przeciętnie 40 godzin w przeciętnie pięciodniowym tygodniu pracy.
nie, nigdy nie zdarzyło mi się pracować w tym systemie
18%
spędzałam/em tyle czasu w pracy przez nadgodziny
13%
Praca przy pilnowaniu mienia lub ochronie osób, na podstawie art. 15110 pkt 7 k.p., jest dopuszczalna w niedziele i święta, zatem pracodawca czytelnika jest uprawniony do planowania pracy również we wskazane dni. Pracodawca jest również uprawniony do planowania pracy w sobotę, gdyż nie jest to dzień ustawowo wolny od pracy.
W przypadku pracy w sobotę pracodawca zobowiązany jest zapewnić pracownikowi inny dzień wolny od pracy, tak, aby został zachowany przeciętnie pięciodniowy tydzień pracy Za zaplanowaną pracę w soboty, niedziele lub święta pracodawca nie ma obowiązku wypłacania dodatkowego wynagrodzenia. Dodatki do wynagrodzenia przysługują wyłącznie wtedy, gdy praca w te dni świadczona jest w godzinach nadliczbowych.
Praca w soboty, niedziele i święta jest pracą w godzinach nadliczbowych w dwóch przypadkach: po pierwsze, jeśli świadczona jest w wymiarze przekraczającym zaplanowany na dany dzień wymiar czasu pracy, po drugie, jeśli świadczona jest po przekroczeniu przeciętnej tygodniowej normy czasu pracy wynoszącej 40 godzin. Dla przykładu - praca w godzinach nadliczbowych wystąpi wówczas, gdy w niedzielę, zgodnie z grafikiem pracownik przepracować miał 12 godzin, a świadczył pracę przez 14 godzin - pracownik w takiej sytuacji przepracował 2 godziny nadliczbowe, za które przysługuje mu normalne wynagrodzenie oraz dodatek z tytułu pracy w godzinach nadliczbowych.
Czytelnik jest osobą niepełnosprawną w stopniu umiarkowanym (dawna II grupa inwalidzka). Czas pracy osób niepełnosprawnych reguluje Ustawa z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz. U. 2011 r., Nr 127, poz. 721 z późn.zm.) (dalej zwana Ustawą o rehabilitacji zawodowej). Art. 15 ust. 1 Ustawy o rehabilitacji zawodowej stanowi, że
czas pracy osoby niepełnosprawnej nie może przekraczać 8 godzin na dobę i 40 godzin tygodniowo. Przepis ten dotyczy każdej osoby niepełnosprawnej bez względu na stopień niepełnosprawności. Z kolei art.15 ust. 2 Ustawy o rehabilitacji zawodowej wprowadza
limit wymiaru czasu pracy dla osób niepełnosprawnych zaliczonych do znacznego lub umiarkowanego stopnia niepełnosprawności, limit ten wynosi 7 godzin na dobę i 35 godzin tygodniowo. Normy wprowadzone cytowanymi przepisami należy traktować jako maksymalne i sztywne, ponieważ art. 15 Ustawy o rehabilitacji zawodowej wskazuje na maksymalne wartości norm czasu pracy, a nie na normy przeciętne, jak ma to miejsce w kodeksie pracy. Dodatkowo, ust.
3 art. 15 przywołanej Ustawy zakazuje zatrudniania osób niepełnosprawnych (bez względu na stopień niepełnosprawności) w porze nocnej i w godzinach nadliczbowych.Ograniczenia przewidziane w art. 15 Ustawy o rehabilitacji zawodowej doznają jednak ograniczenia w dwóch przypadkach. Ograniczeń tych nie stosuje się zgodnie z art. 16 ust. 1 Ustawy:
1) do osób zatrudnionych przy pilnowaniu oraz
2) gdy - na wniosek osoby zatrudnionej - lekarz przeprowadzający badania profilaktyczne pracowników (lub w razie jego braku lekarz sprawujący opiekę nad tą osobą) wyrazi na to zgodę.
Z uwagi na to, że czytelnik pracuje w ochronie zakładowej, nie obejmują go limity czasu pracy przewidziane dla osób niepełnosprawnych. Nie dotyczy go również zakaz pracy w porze nocnej i godzinach nadliczbowych. Pracodawca może więc zatrudniać czytelnika w równoważnym systemie czasu pracy oraz planować jego pracę w porze nocnej. Nie jest również zakazane polecanie pracy w godzinach nadliczbowych w razie zajścia takiej konieczności.
Czytelnikowi przysługuje dodatek za pracę w porze nocnej określony w art. 1518 § 1 k.p. Pora nocna obejmuje 8 godzin między godzinami 21. a siódmą. Dokładne ustalenie pory nocnej powinno nastąpić w regulaminie pracy lub w układzie zbiorowym pracy, a jeżeli pracodawca nie ma obowiązku ustalania regulaminu pracy i nie jest objęty układem zbiorowym pracy określającym porę nocną, to porę nocną określa w pisemnej informacji kierowanej do pracownika w ciągu 7 dni od dnia nawiązania umowy o pracę.
Dodatek do wynagrodzenia przysługuje za każdą godzinę pracy w porze nocnej w wysokości 20% stawki godzinowej wynikającej z minimalnego wynagrodzenia za pracę. W roku 2016 dodatek ten wynosi, w zależności od liczby dni pracujących w danym miesiącu, około 2,20 zł.
Pracodawca czytelnika narusza prawo wypłacając wynagrodzenie za pracę w godzinach nadliczbowych w ramach odrębnej umowy zlecenia zawartej z czytelnikiem. Nie jest bowiem dopuszczalne zastępowanie umowy o pracę umową cywilnoprawną (np. umową zlecenia, umową o dzieło) przy zachowaniu warunków właściwych dla umowy o pracę, a więc w warunkach podporządkowania i świadczenia pracy pod kierownictwem pracodawcy. W szczególności nie jest dopuszczalne zawieranie umów cywilnoprawnych z własnym pracownikiem, które dotyczą wykonywania zadań rodzajowo tożsamych z tymi, które wykonywane są w ramach umowy o pracę. W warunkach opisanych przez pracownika, umowa zlecenia ewidentnie została zawarta w celu ominięcia przepisów dotyczących czasu pracy oraz zapewne również przepisów dotyczących wynagrodzenia z tytułu świadczenia pracy w godzinach nadliczbowych, gdyż w umowie zlecenia możliwe jest dowolne kształtowanie wysokości wynagrodzenia i czytelnik mógł otrzymywać wynagrodzenie z tytułu pracy w godzinach nadliczbowych, niższe niż przewidziane w kodeksie pracy.
Takie postępowanie jest nieprawidłowe i może być podstawą odpowiedzialności pracodawcy za wykroczenie na podstawie art. 281 pkt 1 k.p., zgodnie z którym
karze grzywny od tysiąca do 30.tys zł podlega ten, kto będąc pracodawcą lub działając w jego imieniu zawiera umowę cywilnoprawną w warunkach, w których powinna być zawarta umowa o pracę. W skrajnych przypadkach w grę wchodzi również odpowiedzialność karna za przestępstwo określone w art. 218 § 1a kodeksu karnego, zgodnie z którym: Kto, wykonując czynności w sprawach z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych, złośliwie lub uporczywie narusza prawa pracownika wynikające ze stosunku pracy lub ubezpieczenia społecznego, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2. Poszkodowany takim działaniem pracodawcy pracownik, który otrzymywał na podstawie umowy cywilnoprawnej niepełne wynagrodzenie z tytułu świadczenia pracy w godzinach nadliczbowych uprawniony jest do dochodzenia wypłaty przez pracodawcę pełnego należnego wynagrodzenia.
Portal trojmiasto.pl nie ponosi odpowiedzialności za treść opinii. 
